کتابخانه و موزه ملی ملک

یکی از مکان های دیدنی و جاذبه های گردشگری شهر تهران، کتابخانه و موزه ملی ملک می باشد. این مکان تاریخی با داشتن قدمتی از 80 سال گذشته، هم چنان پا بر جا بوده و اشیا و آثار تاریخی و فرهنگی مختلف را در خود نگهداری می کند.

شهر تهران، با داشتن مراکز تفریحی و اماکن تاریخی متعدد که بسیاری از آن ها از دوران حکومت قاجار و پهلوی به جا مانده اند، مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی به شمار می آید.

پایتخت ایران، بسیاری از دیدنی های بی نظیر را در خود جای داده است که بازدید از هر کدام، چندان هم خالی از لطف نمی باشد. به همین دلیل، در ادامه با من بیا به معرفی و بررسی کتابخانه و موزه ملی ملک پرداخته است و تاریخچه آن را شرح داده است.

هر آن چه باید در مورد کتابخانه و موزه ملی ملک بدانید….

موزه و کتابخانه ملک، موسسه ای می باشد غیر دولتی و غیر انتفاعی که تحت نظارت مستقیم تولیت آستان قدس رضوی اداره می شود. قدمت این مجموعه ارزشمند فرهنگی و تاریخی به دوران پهلوی اول باز می گردد. موزه در طبقه همکف و زیر همکف در ساختمان کنونی کتابخانه واقع شده است.

وجود اشیایی کم نظیر در برخی از این سالن ها، یکی از ویژگی های بارز و چشم گیر موزه و کتابخانه ملی ملک به شمار می آید.

آدرس کتابخانه و موزه ملی ملک کجا است؟

کتابخانه و موزه ملی ملک در خیابان امام خمینی، میدان مشق، رو به روی ساختمان وزارت امور خارجه واقع شده است.

چگونه به کتابخانه و موزه ملی ملک برویم؟

برای دسترسی و بازدید از مجموعه کتابخانه و موزه ملی ملک امکان استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی وجود دارد. نزدیک ترین ایستگاه مترو، ایستگاه امام خمینی می باشد که باید با استفاده از خطوط یک (تجریش – کهریزک) و دو (فرهنگسرا – صادقیه) به آن دسترسی پیدا کنید. لازم است پس از این که در این ایستگاه پیاده شدید، در خیابان امام خمینی به سمت غرب حرکت کنید تا به سر در باغ ملی برسید.

از آن جا وارد میدان مشق خواهید شد و باید مسیر را به قدری ادامه دهید تا موزه ملک را پیش روی خود مشاهده کنید. البته می توانید از ایستگاه مترو حسن آباد پیاده شوید و با حرکت در خیابان امام خمینی به سمت شرق، خود را به سر در باغ ملی، میدان مشق و موزه ملک برسانید.

هم چنین اتوبوس هایی که به پایانه میدان امام خمینی، قورخانه و فیاض بخش می روند، به منظور دسترسی و بازدید از کتابخانه و موزه ملی ملک گزینه مناسبی به شمار می آید. از نقاط مختلف شهر نیز تاکسی به میدان و خیابان امام خمینی تردد می کند.

گذشته ای از کتابخانه و موزه ملی ملک تهران

کتابخانه موزه ملک در سال 1316 هجری شمسی به همت مرحوم «حاج حسین آقا ملک» مورد بهره برداری قرار گرفت. ایشان در 6 آبان ماه خانه پدری خود را که در بازار بین الحرمین تهران واقع شده بود، وقف آستان قدس رضوی کرد.

تمامی اثاثیه منزل، کتب، هزاران نسخه خطی نفیس، نسخ چاپ سنگی، فرش، لوستر، مبلمان، تابلو های نقاشی، مجموعه هایی از تمبر، سکه، آثار لاکی و بسیاری از لوازم و تجملات شخصی آقا ملک در میان این موقوفات قرار داشت.

در ابتدا تمامی این آثار وقف شده در کنار کتابخانه برای نمایش عموم گذاشته شده بود. در وقف نامه چنین عنوان شده است که در تمامی روز های هفته به جز ایام تعطیل، کتابخانه به روی علاقه مندان باز می باشد و مراجعه کنندگان و افرادی که سفری به شهر تهران داشته اند، امکان استفاده از آن را دارند. این در حالی است که تنها امکان استفاده از کتاب ها، در داخل کتابخانه می باشد.

در سال 1343 بود که آقا ملک تصمیم گرفت تا در مجاورت کتابخانه خود، موزه ای را احداث کند. کتابخانه ای که یکی از غنی ترین و ارزشمند ترین کتابخانه های زمان به شمار می آمد. وی در صدد بود تا اشیای گران بها و ارزشمند هنری و هم چنین تاریخی را گرد هم جمع نماید تا محققان و پژوهشگران خارجی کتابخانه بدون مشکل و دغدغه ای، هنر و تمدن ایرانی را از نزدیک لمس و مشاهده کنند.

او به دفعات در مورد این موضوع چنین گفته بود:

«اگر از سوی پدر مامور مشهد نشده بودم، موزه ای ایجاد می کردم که با موزه انگلستان، برابری کند.»

آقا ملک آن چنان برای اجرایی کردن تصمیم گرفته شده خود مصمم بود که ابتدا از اهالی فن مشورت گرفت و پس از آن، اشیای مناسب موزه را جستجو و خریداری نمود. او از سال ها پیش، در سال 1323 تدارک گسترش این مکان ارزشمند را با وقف زمینی وسیع در «باغ ملی تهران»، به منظور احداث عمارت جدید کتابخانه و موزه، دیده بود. با این حال، متاسفانه در زمان احیات ایشان، ساخت مکان جدید کتابخانه و موزه ملک، میسر نشد!

این موزه از زمانی که افتتاح شد تا سال 1375 هجری شمسی، در خانه ملک دایر بود. در سال 1364، پروسه ساخت بنای جدید موزه، با پیگیری و کوشش آستان قدس رضوی، در زمینی با مساحت بالغ بر 6 هزار متر مربع، آغاز گردید.

پس از گذشت 11 سال، در نهایت در سال 1375، ساختمان جدید موزه، آماده و مجموعه موزه و کتابخانه ملک از منزل ملک به محل جدید در خیابان امام خمینی شهر تهران انتقال پیدا کرد.

معرفی مجموعه های کتابخانه و موزه ملی ملک

به طور کلی، 6 مجموعه در این موزه برای نمایش نگهداری می شوند که می توان از مجموعه سکه، آثار هنری، قلمدان، تمبر، فرش و مجموعه اشیای اهدای خانم ملک نام برد.

مجموعه سکه

در سمت راست لابی موزه، می توانید از مجموعه سکه دیدن کنید. این مجموعه شامل 10 هزار عدد سکه از دوران لیدی تا زمان پهلوی دوم، مدال ایرانی از قرون 6 پیش از میلاد مسیح تا دوران حکومت پهلوی، سکه هایی متعلق به یونان، جانشینان اسکندر، امپراتوری بیزانس، خلفای اسلامی و پادشاهی عثمانی می شود.

مجموعه سکه اولین مجموعه با شکوه موزه ملک به شمار می آید. تعدادی کثیری از سکه های نادر و کمیاب ایرانی نظیر سکه فتحعلی شاه در لباس ایل و سکه سلطنت 50 روزه حسینعلی میرزا را در این مجموعه چشم نواز و تاریخی مشاهده نمود.

مجموعه آثار هنری

در بخش غربی لابی موزه ملی ملک و در مجموعه ای به نام مجموعه آثار هنری، تابلو های نقاشی برجسته و گران بها از اساتید ایرانی هم چون کمال الملک غفاری، لطفعلی صورتگر و هادی خان تجویدی و تعداد دیگر از نقاشان اروپایی به همراه مبلمان و لوستر در دید عموم قرار گرفته اند.

مجموعه هنر لاکی

86 قطعه اعم از قلمدان، قال، آیینه و سرچسبدان در مجموعه هنر لاکی نگهداری می شوند که تزیینات آن ها با نقاشی لاکی می باشد. قدمت برخی از این آثار حتی به سه قرن پیش باز می گردد!

مجموعه تمبر

100 هزار قطعه تمبر در طبقه زیر همکف موزه ملی ملک و در مجموعه ای به نام مجموعه تمبر، به نمایش گذاشته شده اند که اولین تمبر های چاپ شده در ایران و سر تا سر جهان تا تمبر های حال حاضر را در خود جای داده است.

از تمبر های منحصر به فرد در این بخش می توانیم از تمیر ویکتور امانوئل از پادشاهان ایتالیا نام ببریم که بر اساس اظهارات سفیر همین کشور، نمونه این تمبر در کشور ایتالیا وجود ندارد.

مجموعه فرش

در طبقه زیر همکف موزه ملی ملک، امکان بازدید از مجموعه فرش فراهم شده است. در این مجموعه، بالغ بر 44 تخته قالی و قالیچه به چشم می خورد. مجموعه فرش، مجموعه ای نفیس و ارزشمند محسوب می شود که از نقاط مختلف کشور آثاری را برای نمایش گذاشته شده است که هنرمند ترین و ماهر ترین بافندگان دو قرن گذشته، آن ها را بافته اند.

از جمله این آثار کم نظیر می توان به وجود قالیچه ای با قدمتی بالغ بر 160 سال اشاره نمود که متعلق به شهر سنندج می باشد و به طور کامل از ابریشم بافته شده است.

مجموعه بانو ملک

در سال 1385 هجری شمسی، مجموعه بانو ملک، به نیابت از «بانو عزت الملک ملک»، دختر «حاج حسین ملک»، به مجموعه موزه اهدا شده است. در این مجموعه می توان از آثار ارزشمندی هم چون تابلو های نقاشی متعلق به دوران حکومت قاجاریان، نسخه های خطی، سر قلیان، قلمدان و آثار لاکی دیدن نمود.

مجموعه آثار خوشنویسی

بدون تردید می توان گفت که یکی از زیبا ترین و محبوب ترین بخش های موزه ملی ملک، به مجموعه آثار خوشنویسی تعلق دارد. در این مجموعه چشم نواز می توان آثاری از معروف ترین و بزرگ ترین هنرمندان خوشنویس ایرانی و اسلام را مشاهده نمود.

«یاقوت مستعصمی»، «علیرضا عباسی»، «میر عماد»، «احمد نیریزی»، «درویش عبد المجید طالقانی»، «میرزا غلامرضا اصفهانی» از جمله هنرمندانی می باشند که آثارشان در این مجموعه به نمایش درآمده است.

کتابخانه ملک

کتابخانه موزه ملی ملک را می توان به عنوان یکی از ارزشمند ترین و غنی ترین کتابخانه های کشور به حساب آورد. در این کتابخانه، 19 هزار رساله خطی، نگهداری می شود که این مجموعه را به یکی از 6 گنجینه بزرگ نسخ خطی در کشور مبدل کرده است.

1600 عنوان در 3540 جلد، مجموعه کتاب های چاپ سنگی کتابخانه موزه ملی ملک را تشکیل داده است که تعدادی از آن ها مصور می باشند.

«طوفان البکا»، نمونه ای از کتب تصویری به شمار می آید که در کنار بیان واقعه کربلا، وقایع مختلف دیگری را به صورت کاملا ملموس به تصویر در آورده است.

در مجموعه کتب فارسی و عربی، نزدیک به 45300 عنوان در 90 هزار و 200 جلد به چشم می خورد که آثار نفیس و کمیابی که در ادامه آن ها را شرح داده ایم، در آن ها قابل مشاهده می باشد:

«قرآن کریم» به چاپ هامبورگ که در سال 1694 میلادی به انتشار رسیده است.

«القانون فی الطب» به تالیف ابو علی سینا که در سال 1593 میلادی در رم به چاپ رسیده است.

«تحریر اصول القلیدوس» به تالیف نصیر الدین طوسی که در سال 996 میلادی در قسطنطنیه چاپ آن صورت گرفته است.

علاوه بر موارد ذکر شده، کتاب هایی به زبان فرانسه، انگلیسی، روسی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، دانمارکی، لهستانی، ترکی (آذربایجانی و استانبولی) سوئدی، رومانیایی، اردو و گرجی در این مجموعه در دسترس قرار گرفته اند.

بیش تر موضوعات این منابع را ایران شناسی و اسلام شناسی تشکیل می دهند. هم چنین در این مجموعه عظیم فرهنگی و تاریخی، نشریات ادواری به عنوان مهم ترین منابع کتابخانه به شمار می آیند که شامل 800 عنوان در بیش از 7000 جلد روزنامه، هفته نامه، ماهنامه، گاهنامه، فصلنامه و سالنامه می شود.

در بخشی که به منظور نگهداری از اسناد تاریخی در کتابخانه موزه ملی ملک در نظر گرفته شده است، حدود 6

هزار برگ سند را شامل می شود. احکام، فرمان ها، مکتوبات اداری – دیوانی، اسناد حقوقی، مالی، مکاتبات شخصی و خصوصی از مهم ترین این اسناد می باشند.

رو نوشت فرمان محمد علی شاه قاجار در مورد خدماتی که به مشروطه و بسته شدن مجلس داشته است، یکی از این سند های نگهداری شده در این گنجینه ارزشمند و گران بها می باشد که قدمت آن به سال 1327 هجری قمری باز می گردد.

مجموعه مواد دیداری و شنیداری

بخش جدیدی که در سال 1390 هجری شمسی به کتابخانه و موزه ملی ملک اضافه شده است، با نام مجموعه مواد دیداری و شنیداری شناخته می شود.

این مجموعه بیش از 693 عنوان در 974 نسخه لوح فشرده، کاتالوگ، پوستر و… را ذخیره نموده است.

کتابخانه دیجیتال ملک

علاوه بر مجموعه مواد دیداری و شنیداری، از مهر ماه سال 1386 هجری شمسی، بخشی به نام کتابخانه دیجیتال ملک نیز راه اندازی شده است که در آن نسخه های خطی و چاپ سنگی، کتاب های عربی، فارسی، انگلیسی، فرانسه و… را به صورت دیجیتالی در دسترس علاقه مندان قرار داده است و تا پایان سال 1392 نیز تصویر تمامی آثار خطی در کتابخانه دیجیتال ملک، به منظور استفاده و بهره گیری دوستداران و علاقه مندان، آماده و امکان استفاده از آن ها فراهم شده است.

بخش هایی برای علاقه مندان به هنر، فرهنگ و تاریخ در کتابخانه و موزه ملی ملک

موزه ملک، علاوه بر داشتن کتابخانه ای با شکوه، به چند بخش مختلف نیز تقسیم شده است که بازدید از آن ها می تواند برای افرادی که علاقه زیادی به هنر، فرهنگ و تاریخ دارند، چندان هم خالی از لطف نباشد:

کارگاه های آموزشی

کتابخانه ای از نسخه های نفیس خطی

تالار محققان و نشریات، نمایشگاه دائمی سکه

موزه ملی ملک با اشیای تاریخی با قدمت 3 هزار ساله

نمایشگاه دائمی کتبت و نگارگری

نمایشگاه دائمی آثار لاکی

نمایشگاه دائمی خاندان غفاری و کمال (آثار استاد کمال الملک)

نمایشگاه تک اثر

نمایشگاه دائمی آثار اهدایی بانو عزت الملک ملک

نمایشگاه دائمی حاج حسین آقا ملک

آیین های وقف نامه ای

شرایط بازدید از کتابخانه و موزه ملی ملک

ساعات بازدید از موزه ملک در نیمه اول سال از ساعت 8.15 صبح تا 4.45 دقیقه عصر و در روز های پنج شنبه تا 3.45 دقیقه عصرگاه می باشد. اما در نیمه دوم سال می توانید از ساعت 8.30 صبح لغایت 4.15 عصر و در روز های پنج شنبه تا ساعت 3.15 عصرگاه، به تماشای کتابخانه و موزه ملی ملک بروید.

ضمن این که این مجموعه در روز های جمعه و تعطیلات رسمی فعالیت ندارد. و بهای بلیط آن برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت می باشد.

در صورتی که شما هم خاطره و یا اطلاعاتی از کتابخانه و موزه ملی ملک و بازدید از مجموعه های نفیس و ارزشمند آن دارید، می توانید در انتهای این مطلب آن را با دیگر کاربران با من بیا به اشتراک بگذارید.

پرسش های متداول

کتابخانه و موزه ملی ملک کجا است؟

کتابخانه و موزه ملی ملک در خیابان امام خمینی، میدان مشق، رو به روی ساختمان وزارت امور خارجه واقع شده است.

مجموعه های کتابخانه و موزه ملی ملک کدام اند؟

6 مجموعه در این موزه به نمایش عموم درآمده اند که مجموعه سکه، آثار هنری، قلمدان، تمبر، فرش و مجموعه اشیای اهدای خانم ملک را شامل می شوند.

ساعات بازدید کتابخانه و موزه ملی ملک به چه صورت است؟

چگونه با مترو به کتابخانه و موزه ملی ملک برویم؟

نزدیک ترین ایستگاه مترو، ایستگاه امام خمینی می باشد که باید با استفاده از خطوط یک (تجریش – کهریزک) و دو (فرهنگسرا – صادقیه) به آن دسترسی پیدا کنید. لازم است پس از این که در این ایستگاه پیاده شدید، در خیابان امام خمینی به سمت غرب حرکت کنید تا به سر در باغ ملی برسید. از آن جا وارد میدان مشق خواهید شد و باید مسیر را به قدری ادامه دهید تا موزه ملک را پیش روی خود مشاهده کنید. البته می توانید از ایستگاه مترو حسن آباد پیاده شوید و با حرکت در خیابان امام خمینی به سمت شرق، خود را به سر در باغ ملی، میدان مشق و موزه ملک برسانید.

برچسب: کتابخانه و موزه ملی ملک