مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مسجد شیخ لطف الله اصفهان یکی از مساجد ایران محسوب می شود که با داشتن تزیینات بی نظیر و معماری فوق العاده عالی، هوش از سر هر گردشگر و توریست می پراند. این مسجد تماشایی در میدان نقش جهان اصفهان واقع شده است و می تواند در کنار بازدید از آن، از سایر جاذبه های دیدنی میدان نقش جهان مانند مسجد امام، کاخ عالی قاپو و سردر قیصریه نیز دیدن کنید.

مسجد شیخ لطف الله با داشتن گنبد نخودی رنگ و زیبای خود، به دست محمد رضا اصفهانی بنا شده و شاهکار کم نظیری از هنر کاشی کاشی و معماری به شمار می آید.

استفاده از رنگ های زیبا و نور طبیعی، در کنار یکدیگر این مسجد را از نظر گردشگران داخلی و خارجی معروف و محبوب کرده اند. هر چه از شگفتی های این مسجد بگوییم، تا آن را از نزدیک مشاهده نکنید، درکی از زیبایی آن نخواهید داشت.

معرفی مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مسجد شیخ لطف الله که در میدان نقش جهان اصفهان واقع شده است، در 15 دی ماه سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته است و با معماری، کاشی کاری و تزیینات فوق العاده، زیبا ترین و بهترین جلوه های هنر دوره صفوی را به نمایش گذاشته است. این بنا با شکوه که از اماکن دیدنی اصفهان محسوب می شود، قرن ها است که رو به روی عمارت عالی قاپو و ضلع شرقی میدان نقش جهان اصفهان جا خوش کرده است و نگاه هر گردشگر داخلی و خارجی را به خود خیره می کند.

استاد محمد رضا اصفهانی یکی از مشهور ترین معماران عصر صفوی بود که توانست سبک معماری اصفهانی را به زیبایی هر چه تمام تر در این محل اجرا کند. بر اساس اعلام خبرگزاری اسپوتنیک، این اثر هنری به عنوان یکی از هفت عجایب نا شناخته و برترین سازه های دیدنی جهان به شمار می رود.

مسجد شیخ لطف الله تفاوت های بسیار زیادی با سایر مساجد ایرانی دارد. به گونه ای که نه تنها مناره ای برای آن در نظر نگرفته شده است، بلکه در آن از حیاط چهار ایوانی هم خبری نیست. به همین دلیل می توان به اختصاصی بودن مسجد شیخ لطف الله پی برد. نقشه این مسجد بسیار ماهرانه و حرفه ای و اندازه ها در تناسب کامل هستند و هیچ نقطه ضعفی در آن به چشم نمی خورد.

یکی از شاخصه های بارز موجود در بیش تر مساجد شهر اصفهان، انعکاس هفت باره صدا می باشد. موضوعی که در مسجد شیخ لطف الله نیز صدق می کند و جذابیتی دو چندان به ویژگی های بی بدیل آن می بخشد. کتیبه ها و خطوط داخل مسجد اثری هنرمندانه از دو خطاط عصر شاه عباس یعنی علی رضا عباسی و خوشنویس گمنام، باقر بنا هستند که زیبایی مضاعفی به این مسجد داده اند.

جالب است بدانید که در طراحی باغچه ها و گل کاری های میدان آزادی تهران از مسجد شیخ لطف الله الهام گرفته شده است. البته با این تفاوت که معمار آن، حسین امانت، به جای طرح دایره ای در گنبد مسجد، از رخ بیضی برای میدان آزادی استفاده نموده است.

مسجد شیخ لطف الله کجا است؟

مسجد شیخ لطف الله در شهر اصفهان و میدان معروف نقش جهان (میدان امام) واقع شده است و به حدی شناخته شده و شهرت پیدا کرده است که به راحتی می توانید آن را پیدا کنید.

• ساعات بازدید از مسجد شیخ لطف الله: همه روزه به جز زمان نماز ظهر، در نیمه اول سال از ساعت 9 صبح تا 12.30 و 14 تا 17 و در نیمه دوم سال از ساعت 9 صبح تا 11.30 و 13 تا 16.30.
• آدرس مسجد شیخ لطف الله: استان اصفهان، شهر اصفهان، ضلع شرقی میدان نقش جهان، رو به رو کاخ عالی قاپو

بررسی تاریخچه مسجد شیخ لطف الله اصفهان

اصفهان در سال 982 هجری شمسی به عنوان پایتخت صفویان انتخاب شد و در اوج توسعه ساخت و ساز هایی مانند خیابان های چهار باغ، میدان نقش جهان، مسجد امام و…. به سر می برد. در همین دوران بود که شاه عباس دستور ساخت مسجد شیخ لطف الله را داد و به این ترتیب بر روی خرابه مسجدی که در این محل واقع شده بود، بنیان مسجد جدیدی گذاشته شد.

محمدرضا اصفهانی مسئولیت ساخت مسجد شیخ لطف الله را بر عهده گرفت و توانست در مدت زمان 18 سال ساختمانی حیرت انگیز بسازد. مسجد شیخ لطف الله فقط مختص شاه عباس و خانواده سلطنتی بود و مردم عادی اجازه ورود به آن را نداشتند. این طور که به نظر می رسد، شاه عباس از زمان افتتاح مسجد در سال 998 شمسی تا آخر عمر خود، هر روز در این مسجد به عبادت مشغول بود.

اطلاعات دقیقی از سرنوشت مسجد شیخ لطف الله در گذر زمان وجود ندارد. هر چند بر اساس منابع تاریخی این مسجد در دوره صفوی اسامی دیگری مانند ملا فتح الله و صدر را تجربه کرده است که در ادامه همان شیخ لطف الله خوانده شد.

بر اساس نوشته های آرتور پوپ، ایران شناسی آمریکایی، وی از رضا شاه خواست تا دستور مرمت مسجد را بدهد و او موافقت کرد و در ادامه طرح های اصلی و کاشی های سر در و گنبد مورد بازسازی قرار گرفتند. کتیبه نمای خارجی گنبد از مرمت بنا در سال 1315 به دست اداره باستان شناسی حکایت دارد.

شیخ لطف الله چه کسی است؟

شیخ لطف الله یکی از بزرگ ترین علمای شیعه بود که در منطقه جبل عامل در لبنان امروزی سکونت داشت. او با دعوت شاه عباس اول همراه با برخی از بزرگان شیعه، برای سکونت به ایران آمد.

شیخ لطف الله در ابتدا به مشهد رفت و در محضر بزرگانی مانند ملا عبدالله شوشتری به تحصیل علم پرداخت. در نهایت برای خدمت گذاری در آستان قدس رضوی انتخاب شد. در ادامه شیخ لطف الله به قزوین رفت تا مشغول به تردیس شود. شاه عباس به دلیل ارادتی که به وی داشت، برای تجلیل و گرامی داشت او، دستور ساخت مسجد نام برده شده را داد تا به عنوان مکانی به منظور آموزش، تدریس و برگزاری نماز مورد استفاده قرار بگیرد. شیخ لطف الله اقامه نماز جمعه در مسجد شیخ لطف الله را بر عهده داشت تا این که در سال 1035 هجری قمری بیمار شد و در اصفهان دار فانی را وداع گفت.

بررسی معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان

معماری مسجد شیخ لطف الله به گونه ای اصفهانی می باشد. گوشه ای از نبوغ معماران اصفهانی را به نمایش گذاشته است. به خصوص گنبد آن که یکی از زیبا ترین گنبد های دنیا محسوب می شود.

یکی از نکته های جالب در مورد این مسجد، عدم وجود شبستان ورودی در آن می باشد. در واقع در همه مساجد در زمان ورود باید از یک سری پله عبور کنید و سپس وارد یک صحن ورودی شوید که شما را به فضای گنبد می رساند. اتفاقی که در مسجد شیخ لطف الله افتاده، نبود همین صحن یا شبستان ورودی می باشد که با هدف رعایت اصل تقارن در میدان نقش جهان بوده است. از آن جا که این مسجد رو به رو عالی قاپو واقع شده است، امکان جا گذاری یک حیاط یا صحن رو به قبله برای آن وجود نداشت.

در طراحی مسجد شیخ لطف الله از نسبت طلایی در برقراری تناسب اجزای بنا استفاده شده و موقعیت شبستان اصلی آن در ارتباط با ورودی بنا، با روش های هندسی تعیین شده است.

ورودی مسجد

یک راه رو 18 متری ورودی مسجد ابتدا به چپ و سپس به سمت راست می چرخد و در آخر به محوطه اصلی زیر گنبد، منتهی می شود. این چرخش راهرو باعث نوعی طواف به دور صحن اصلی می شود. در واقع این راهرو با ایجاد حس آرامش معنوی و جدا نمودن دنیای پر همهمه فضای شهری بیرون از مسجد، شما را برای راز و نیاز با معبود آماده می نماید.

پیش از این که به دومین پیچ برسید، دری را در سمت چپ خود مشاهده خواهید کرد که به شبستان زمستانی راه دارد. این شبستان از سقفی کوتاه و طراحی ساده ای برخوردار شده است و در فصول سرد برای نماز خواندن مورد استفاده قرار می گرفت. 14 متر از راهرو را طی نمایید، باید به سمت راست بپیچید، جایی که راهرو زاویه ای 90 درجه پیدا می کند.

این راهرو نور به نسبت کمی دارد و با پرتو های نوری روشن شده است که از پنجره مشبک سمت راست آن می تابد. به همین دلیل در بدو ورود به طور تقریبی چیز زیادی قابل رویت نیست. چرا که از جایی پر نور وارد یک محیط کم نور شده اید. اما پس از چند لحظه، چشمتان عادت می کند و می توانید از نقش و نگار های راهرو کامل لذت را ببرید.

این نقش و نگار ها با کاشی کاری های هفت رنگ اغلب سبز و آبی تزیین شده است. این راهرو به شما کمک می کند که به نور کم عادت کنید و به یک باره وارد شبستان نیمه تاریک مسجد نشوید و بتوانید زیبایی های آن را با تمام وجود درک کنید.

شبستان اصلی

شبستان اصلی مسجد شیخ لطف الله اصفهان را می توان به عنوان نقطه اوج شکوه و زیبایی این مسجد مطرح نمود که شما را مبهوت هنر و معنویت خود می کند. این شبستان به شکل یک مربع با اضلاع 19 متر می باشد و پس از این که از زمین فاصله می گیرد و بالا تر می رود، به هشت ضلعی تبدیل می شود و وقتی به ساقه گنبد می رسد، به دایره تغییر شکل می دهد. این تبدیل پلان از مربع به دایره جزو ویژگی های مهم معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان محسوب می شود که از دوره ساسانی به یادگار مانده است.

هنگامی که به سقف شبستان خیره می شوید، هشت طاق جناغی در سراسر شبستان را مشاهده خواهید کرد که گنبد را سر پا نگه داشته اند و دارای مقرنس های چشم گیری هستند که به زیبایی هر چه تمام تر با پیچ های فیروزه ای در لبه طاق ها تزیین شده اند.

در گوشه و کنار این شبستان تزیینات هنرمندانه ای از نقوش هندسی تا طرح گل و بوته، طاووس و… خود نمایی می کنند که به شکل هفت رنگ در بخش هایی پایینی و کاشی معرق در بخش های بالایی، در جای خود قرار گرفته اند. در میان این تزیینات، کتبیه هایی به خط نستعلیق و نسخ نیز وجود دارد که تمام کننده تمام زیبایی ها می باشند.

جهت بنا نسبت به قبله

بر اساس معماری ایرانی – اسلامی، افراد در زمان ورود به شبستان مسجد در جهت قبله قرار می گیرند، اتفاقی که در مسجد شیخ لطف الله نمی افتد. در واقع میدان نقش جهان در جهت قبله قرار ندارد و به همین دلیل معماران برای ساخت این مسجد از چرخشی 45 درجه ای استفاده نموده اند تا مسجد را در جهت قبله تنظیم نمایند. در عین حال این روش را با چنان ظرافتی اجرا کرده اند که هیچ گونه کجی و زاویه ای در نمای بیرونی آن به چشم نمی خورد.

در ورودی مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و در محور شمالی – جنوبی قرار دارد. معماران نمی توانستند مسجد را هم راستا با میدان نقش جهان بسازند. چرا که برای قبله یابی و ساخت محرابی که در جهت جنوب غربی و رو به قبله باشد، دردسر های زیادی وجود داشته است. پس برای حل این مشکل، راهرویی در نظر گرفتند که از ورودی مسجد تا فضای زیر گنبد امتداد پیدا می کرد. به همین خاطر ظاهر مسجد در جهت شمالی – جنوبی واقع شده است اما اصل بنا در جهت جنوبی غربی – شمال شرقی ساخته شده است.

چرا مسجد شیخ لطف الله مناره ندارد؟

یکی از مواردی که در نگاه اول به مسجد شیخ لطف الله اصفهان، جلب توجه می کند، عدم وجود مناره می باشد. از همین جهت این مسجد از سایر مساجد دنیای اسلام متمایز شده است. چرا که مناره بخش مهم و اصلی معماری مساجد محسوب می شود.

عملکرد مناره اساسا در پیش از اسلام برای مسیر یابی بر روی ساختمان ها استفاده می شود و نشان دهنده وجود یک شهر بود. هر چند پس از اسلام به نشانه ای از وجود مسجد و محلی برای اقامه اذان تبدیل شد. با توجه به این که مسجد شیخ لطف الله را صرفا برای عبادت شاه و خاندان او ساخته بودند و مورد استفاده مردم عادی قرار نمی گرفت، نیازی به ساخت مناره برای آن وجود نداشته است. به همین دلیل این مسجد با شکوه و زیبا کم تر مود توجه توریست ها و گردشگران قرار گرفت و متعاقبا نسبت به سایر اماکن دیدنی اصفهان، ناشناخته ماند.

توجه به زوایای مختلف در طراحی های زمان صفوی بسیار جالب است. به خصوص در معماری شهر اصفهان که نمونه بارز آن را می توان در نداشتن مناره برای مسجد شیخ لطف الله مشاهده نمود که با این روش خانواده های دربار را از عامه مردم تفکیک کرده است.

روایت دیگری وجود دارد که معماران، گنبد را نمادی از زن و مناره را نمادی از مرد می دانند. وجود گنبد به تنهایی در این مسجد، نشان دهنده این است که این مسجد به صورت اختصاصی برای زنان ساخته شده است. برخی از روایات می گویند که این مسجد حرمسرا نیز بوده است. با این حال هیچ قطعیتی در این باره وجود ندارد و هنوز دلایل نداشتن مناره مسجد شیخ لطف الله مشخص نشده است. هم چنین در روایتی دیگر بیان شده است، برای این که بالا مناره، به داخل عالی قاپو دید داشته است، برای این مسجد مناره ای ساخته نشده است که این نیز سندیتی ندارد.

گنبد مسجد شیخ لطف الله

گنبد با شکوه مسجد شیخ لطف الله به صورت دو پوسته پیوسته می باشد که ارتفاع راس گنبد تا سطح زمین حدود 32 متر و دهانه آن 12 متر و قطر بیرونی آن 22 متر است. این گنبد نسبت به گنبد سایر مساجد، ارتفاع کم تری دارد که بی شک شاخت آن در مقایسه با گنبد های معمولی دشوار تر بوده است. معمار این بنا در زمان ساخت، دیوار های مجاور گنبد را قطور ساخته بود تا توان تحمل سنگینی و فشار گنبد را داشته باشند.

گنبد مسجد شیخ لطف الله بر روی هشت طاق جناغی قرار گرفته است و بالای این طاق ها، 16 پنجره مشبک خود نمایی می کند که در فاصله 170 سانتی متری از یکدیگر ساخته شده اند. این پنجره ها در واقع به تهویه هوا کمک می کنند. ضمن این که هر یک از آن ها با نقوش اسلیمی تزیین شده اند. موضوعی که باعث شکست نور و نور پردازی غیر مستقیم می شود. در طول روز بخشی از نور خورشید از طریق این پنجره ها وارد مسجد می شود و فضایی روحانی را ایجاد می کند.

در فاصله این پنجره ها، کتیبه هایی مزین به آیات سوره نصر و جمعه و… در نظر گرفته شده است. دو کتیبه نیز به خط رضا عباسی در ساقه گنبد خود نمایی می کند که نقوش گل و بوته و کاشی های آبی آن به زیبایی هر چه تمام تر نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کنند و از زیبا ترین کاشی کاری ها در معماری ایرانی محسوب می شوند.

یکی از جالب ترین بخش های گنبد را می توان مرکز داخلی گنبد مطرح نمود که از نقوش لوزی تشکیل شده است و زمانی که نور به آن می تابد، شکل پر های یک طاووس را به خود می گیرد و در طی زمان با تغییر جهت تابش نور، پر های این طاووس به مرور باز و کم کم بسته می شود.

این موضوع از این حیث حائز اهمیت است که هر چند کشیدن اشکال حیوانات در مساجد غیر مجاز است، این کار با ظرافتی زیبا و با کمک نور در مسجد شیخ لطف الله امکان پذیر شده است. این 32 نقش لوزی به شکلی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند که هر چه به سمت مرکز گنبد پیش می روند، کوچک تر می شوند و با این روش سعی شده است که ارتفاع گنبد بیش تر به نظر برسد.

جذابیت های این گنبد صرفا به موارد گفته شده خلاصه نمی شود و کاشی های معرق به کار رفته در داخل آن زیبایی این گنبد را دو چندان کرده اند به خصوص که در اثر تابش نور خورشید، جلوه ای بسیار دیدنی پیدا می کنند. یکی از دلایل جذاب شدن کاشی های معرق، ارتفاع زیر گنبد می باشد که اگر بیش تر بود، نور به کاشی ها نمی رسید و چنین اثری را خلق نمی کرد.

بخش بیرونی گنبد زیبا و عظیم مسجد شیخ لطف الله اصفهان در زمان های مختلف روز به رنگ های مختلفی در می آید. به گونه ای که در سپیده دم می توانید رنگ صورتی، در طول ظهر رنگ کرم و در زمان غروب رنگ آجری را مشاهده کنید.

طرح گنبد مسجد به شکل یک ستاره هشت گوش ساخته شده است که با شیب ملایمی به راس گنبد منتهی می شود. بدنه خارجی گنبد نیز با کاشی معرق با زمینه نخودی رنگ تزیین شده است که در قسمت پایین آن، کتیبه هایی از سوره های قرآن به خط ثلث بر روی زمینه ای لاجوردی رنگ خود نمایی می کنند. یک ستاره هشت گوش در بالا ترین نقطه گنبد به چشم می خورد و خطوط اسلیمی با شکوهی بر روی بدنه گنبد جلب توجه می کنند.

محراب مسجد شیخ لطف الله اصفهان

محراب مسجد شیخ لطف الله نیز ماندن سایر بخش های آن، از دیگر شاهکار های بی نظیر معماری به شمار می آید و به لطف کاشی کاری های معرق و مقرنس های ظریف، چشم هر بیننده ای را به خود جلب می کند. محراب، دندانه دار دارد که مزین به مقرنس های صدفی و نقوش گیاهی می باشد و نقوش اسلیمی بر فرار آن به چشم می خورد.

رنگ زیبای به کار گرفته شده و استفاده از نقوش و خطوط تزیینی باعث شده است که محراب به یکی از جذاب ترین بخش های مسجد شیخ لطف الله مبدل شود. منفذی که در بالای ورودی شبستان تعبیه شده است که با هدایت نور به محراب، زیبایی آن را خیره کننده تر می کند.

دو لوح با این عبارت «عمل فقیر حقیر محتاج بر رحمت خدا محمدرضا ابن استاد حسین بنای اصفهان» در داخل محراب وجود دارد. ضمن این که کتیبه هایی در اطراف محراب به چشم می خورد که به خط علیرضا عباسی بوده و علاوه بر روایتی از پیامبر اکرم (ص) و امام ششم (ع)، اشعاری منتسب به شیخ بهایی نیز بر روی آن ها وجود دارد.

راهروی زیر زمینی مسجد شیخ لطف الله

بر اساس شواهد تاریخی، راهرویی زیرزمینی در زیر میدان نقش جهان اصفهان وجود دارد که عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله را به یکدیگر متصل می کرد و با توجه به این که این مسجد برای استفاده بانوان طراحی و ساخته شده بود، آن ها از این راهرو به منظور تردد استفاده می کردند. این طور گفته می شود که شیخ لطف الله در این مسجد به آموزش مسائل شرعی به زنان صفوی می پرداخته است.

امروزه به دلیل ساخت حوضی بزرگ در میدان نقش جهان، دو بخش این راهرو دیگر به یکدیگر مرتبط نیستند. کارشناسان بر این باور اند که امکان احیای این گذرگاه وجود دارد. البته به شرطی که حوض وسط میدان جمع شود!

نور در مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مکانیسم نور پردازی در مسجد شیخ لطف الله اصفهان به خوبی نشان دهنده تسلط کامل محمد رضا بنا اصفهانی به مبحث نور و پیچیدگی های آن می باشد. به همین دلیل نور پردازی این مسجد با دیگر مساجد تفاوت دارد. او با قرار دادن دو پنجره مشبک در زیر گنبد که سوراخ های آن مقابل هم نیستند، باعث دو بار شکست نور پیش از ورود به مسجد شده است. این شکست، تیزی و برندگی نور را می گیرد و فضایی روحانی ایجاد می کند. این نور نرم با فرم گنبد، خطوط منحنی نقوش و رنگ های آبی ملایم سازه، تناسب کاملی را ایجاد نموده است.

بهنام تاجمیر ریاحی، فیلم بردار و نور پرداز، که روی اهمیت نور در این مسجد تحقیق کرده است، این چنین می گوید:

«به دلیل نور شدید میدان نقش جهان که ناشی از آفتاب همیشه تابان اصفهان است، مردمک چشم تنگ می ‌شود و وقتی از این محیط پرنور به محیط کم‌ نور راهروی ورودی مسجد شیخ لطف ‌الله وارد می ‌شویم، به ‌خاطر شوک بصری، مردمک تنگ چشم نمی ‌تواند تاریکی مسجد را تحمل کند و به ‌جز سیاهی چیزی نمی‌ بینیم؛ پس باید زمان و شرایطی برای گشاد شدن مردمک و وفق یافتن آن با محیط جدید فراهم شود. دالان ورودی تاریک مسجد به این موضوع کمک می‌ کند، گر چه متولیان میراث فرهنگی استان، لامپ ‌هایی در این راهرو تعبیه کرده ‌اند و این تاریکی تعمدی را از بین برده ‌اند. پس ‌از این که مردمک چشممان باز شد و با تاریکی وفق یافت، وارد راهروی دوم می ‌شویم که از پنجره مشبک وسط سمت چپ آن هم نوری برای هدایت چشم ما ساطع می‌ شود. وقتی به ورودی فضای زیر گنبد می ‌رسیم، دیگر چشممان به تاریکی عادت کرده است و آماده‌ ایم جزئیات کاشی‌ های این فضا و بازی نور و تاریکی در آن را ببینیم.»

جالب است بدانید که آیات قرآنی دیواره بیرونی مسجد کاملا در تناسب با زوایای نور و تابش خورشید می باشند. به گونه ای که با تابش نور آفتاب در هر ساعت از روز، یک آیه به نمایش در می آید و در ادامه روز، نور آفتاب بر روی سایر آیات قرآنی می تابد.

بررسی کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله

کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله یکی از شگفتی های معماری عصر صفوی محسوب می شود که از نمای بیرونی مسجد تا راهرو و شبستان و محراب را در بر می گیرد. ریزه کاری ها و مهارت خاصی در این کاشی کاری ها استفاده شده است که در کنار رقص نور، بسیار زیبا به نظر می رسند. تزیینات کاشی کاری داخل مسجد بالا تر از ازاره ها، همگی کاشی معرق هستند.

بخش های بالایی سر در علاوه بر مقرنس کاری، به کاشی های هفت رنگ بی نظیری با نقوش گل و گلدان تزیین شده اند. کتیبه بزرگی از کاشی لاجوردی معرق در قسمت میانی سر در به چشم می خورد که خط زیبای علیرضا عباسی به خط ثلث سفید بر روی آن نقش بسته است. هنگامی که به راهرو مسجد شیخ لطف الله قدم می گذارید، با صحنه دیگری از کاشی های هفت رنگ مواجه خواهید شد که رنگ غالب آن ها آبی و سبز می باشد.

شبستان نیز تزیینات کاشی کاری زیادی را در خود جای داده است. به طوری که به هر طرف سر بچرخانید، کاشی های هفت رنگ و معرقی را مشاهده خواهید کرد که شما را مدهوش خواهند کرد.

کاشی های فیروزه ای مارپیچی نیز نقطه اوج این ماجرا می باشند که شکوه این شبستان را دو چندان کرده اند و سوژه خوبی برای عکاسی محسوب می شوند. نمی توان از این مسجد گفت و اشاره ای به محراب دیدنی آن نکرد که به واسطه کاشی کاری های معرق و مقرنس های ظریف، نگاه ها را به خود جلب می کند.

داخل و خارج از گنبد مسجد شیخ لطف الله پوشیده از کاشی های معرق می باشد که به خصوص استفاده از نور طبیعی و رنگ های زیبا در داخل گنبد، آن را از سایر مساجد شهر اصفهان متمایز کرده است. این گنبد به عنوان تنها گنبد نخودی رنگ دوران صفوی محسوب می شود. در طول روز رنگ آن تغییر می کند و در هر بازه زمانی، جلوه ای متفاوت به خود می گیرد. در قسمت پایینی گنبد نیز کتیبه هایی از آیات قرآنی با کاشی سفید معرق بر زمینه لاجوردی به چشم می خورد.

مرمت مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مرمت گنبد مسجد شیخ لطف الله در سال های اخیر با انتقاد های زیادی مواجه شد. چرا که دو بخش برجسته تر از دیگر قسمت ها به چشم می خورد و رنگ آن با دیگر بخش ها تفاوت دارد. با این حال، معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان از این موضوع دفاع کرده و گفته این پروژه با برنامه و علمی پیش رفته است. فریبا خطابخش، مدیر پایگاه جهانی میدان نقش جهان این چنین گفته است:

«در فروردین‌ ماه ۱۳۹۷ قسمتی از گریو این مجموعه که مربوط به دوره پهلوی است، دچار ریزش شد و بررسی‌ ها نشان داد که زیر سازی این گریو مشکل پیدا کرده است. موضوع این است که وقتی باران روی این بنای تاریخی می ‌ریزد، مصالح آب را جذب می ‌کنند و در طول شب هوا خیلی سرد شده و در نتیجه آب یخ می ‌زند و یخ، حجم زیادی را اشغال کرده و باعث یخ ‌بُر شدن مصالح زیر و روی کار می ‌شود. برای مرمت گریو، تمام قطعات کاشی شماره‌ گذاری شد. قالب کتیبه و گریوِ گنبد زده شد و کاشی‌ ها بعد از شماره ‌گذاری، به همان طرحی که در بالا اجرا شده بود،‌ روی قالب چیده شد. همان کاشی‌ها بعد از تمیزکاری و اسید زدایی و شست ‌و شو در جای خود قرار گرفت.»

مهدی رضایت، پیمانکار پروژه مرمت نیز اظهار کرد که تضاد رنگی قسمت های مرمت شده و سایر قسمت ها با بارش باران پاک می شود. از آن جا که برای جلوگیری از نفوذ آب از دوغاب برای ترک گنبد استفاده شده است و امکان شستن آن در زمان مرمت وجود نداشت، به تدریج با چندین بار بارندگی، ذرات روی کاشی ها شسته و رنگ ها براق می شوند.

پرسش های متداول

چرا مسجد شیخ لطف الله مناره ندارد؟

اساسا مناره ها برای اقامه اذان کاربرد دارند و وجود مسجد در یک محل را نشان می دهند و از آن جا که مسجد شیخ لطف الله برای مردم عادی و عامه ساخته نشده بود و فقط شاه عباس و خاندان او حق استفاده از آن را داشتند، نیازی به ساخت مناره برای آن نبوده است.

مسجد شیخ لطف الله کجا است؟

از مسجد شیخ لطف الله می توانید در میدان نقش جهان (میدان امام) شهر اصفهان دیدن نمایید.

گنبد مسجد شیخ لطف الله چه ویژگی هایی دارد؟

علاوه بر رنگ نخودی که آن را خاص و زیبا نموده است، جذاب ترین بخش گنبد مسجد شیخ لطف الله، نقش طاووس در فضای داخلی آن می باشد که از 32 لوزی تشکیل شده است که با پیش روی به طرف گنبد کوچک تر می شوند.

نور چه تاثیری در معماری مسجد شیخ لطف الله دارد؟

معمار مسجد شیخ لطف الله با علم به مبحث نور، نور پردازی متفاوتی را برای این مسجد به وجود آورده است. از کاهش نور در راهرو ورودی گرفته تا پنچره های مشبک شبستان که به شکست نور و ملایم شدن آن می انجامد تا تغییر رنگ گنبد نخودی مسجد در ساعت های مختلف روز، همگی گواهی بر این ادعا هستند.

چنان چه تجربه و یا اطلاعاتی در مورد مسجد شیخ لطف الله اصفهان دارید، می توانید آن را با سایر کاربران با من بیا به اشتراک بگذارید.