حمام شیخ بهایی اصفهان

حمام شیخ بهایی اصفهان یکی از آثار تاریخی این شهر می باشد. این بنا که در دوران صفویان ساخته شده است، رازی اسرار آمیز را در خود جای داده است که با من بیا به صورت کامل آن را در ادامه شرح خواهد داد.

شهر اصفهان یکی از شهر های تاریخی کشور محسوب می شود که با داشتن بنا های تاریخی فراوان، یکی از مقاصد مهم گردشگران داخلی و خارجی به شمار می آید. از دیگر آثار تاریخی این شهر می توانیم به میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف الله و یا مدرسه چهار باغ اشاره کنیم که هر کدام داستان های زیادی از دوران گذشته برای گفتن دارند.

معرفی حمام شیخ بهایی اصفهان

حمام شیخ بهایی یکی از حمام های تاریخی و کاملا منحصر به فرد ایران محسوب می شود. این بنا یادگاری از دوران صفویان می باشد که در گذشته به عنوان یکی از دیدنی های تاریخی اصفهان شناخته می شد. هم چنین به دلیل راز گرم شدن، به حمام اسرار آمیز شهرت پیدا کرده است.

حمام های ایرانی از آثار تاریخی با معماری قابل توجه در تمام دوره ها بوده اند. معماری حمام ها در دوره های مختلف تاریخی، با طراحی کاملا متفاوت صورت می گرفته است. هر یک از شاخصه های معماری همان عصر در حمام های ایرانی مشاهده می شود.

با پیشرفت جامعه به سمت مدرنیته، حمام ها حالت شخصی پیدا کردند و دیگر حمامی در سطح روستا و یا شهر ساخته نشد. امروزه حمام ها کارکرد اصلی خود را از دست داده اند و کارکرد های فرهنگی و اجتماعی مانند موزه، زورخانه و… پیدا نموده اند.

حمام های به جا مانده از دوره های تاریخی گذشته، به عنوان آثار تاریخی و ملی و همین طور جاذبه های گردشگری شناخته می شوند. در واقع از طریق آن ها می توان تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران را باز شناسی نمود. حمام شیخ بهایی نیز به دلیل داشتن شاخصه های خاص و منحصر به فرد خود و همین طور تفاوت در آتش دان و مخزن از آثار معماری جالب توجه شهر اصفهان محسوب می شود.

حمام شیخ بهایی کجا است؟

حمام شیخ بهایی در خیابان عبدالرزاق شهر اصفهان، کوچه شیخ یهایی و حد فاصل مسجد جامع و هارونیه، در بازار کهنه واقع شده است. این منطقه در مرکز شهر قرار دارد و برای دسترسی به این محدوده می توانید از وسایل نقلیه عمومی و یا خودرو شخصی استفاده نمایید.

بررسی تاریخچه حمام شیخ بهایی شهر اصفهان

حمام شیخ بهایی اصفهان همانند بسیاری دیگر از آثار ارزشمند این شهر در دوره صفویه، با دستور شاه عباس اول و در دوره حکومت وی ساخته شد. معمار این حمام شگفت انگیز، شیخ بهایی می باشد. وی از دانشمندان بزرگ عصر صفویه به شمار می رود و در علوم فلسفه، منطق و ریاضیات تبحر ویژه ای داشته است.

شیخ بهایی حدود 88 کتاب و رساله را تالیف و از خود به جای گذاشته است. بسیاری از آثار تاریخی دوران صفویان علاوه بر این حمام، از آثار شیخ بهایی می باشند. هم چنین طراحی شالوده شهر نجف آباد را این معمار دانشمند عصر صفوی انجام داده است.

سیستم گرمایشی حمام شیخ بهایی اصفهان با تمامی حمام های به جا مانده در تاریخ ایران تفاوت دارد. این شاخصه منحصر به فرد حمام، باعث شده است داستان ها و افسانه های مختلفی در مورد آن شکل بگیرد. این حمام تنها با یک شعله کار می کرد و تمام آب مورد نیاز، صرفا از طریق همان تک شعله گرم می شد. این شعله امروزه خاموش شده است و برخی علت آن را تخریب قسمتی از حمام توسط برخی از محققان می دانند.

حمام شیخ بهایی در مالکیت افراد مختلفی، در حدود 30 نفر بوده است و هم اکنون مالکیت تمام آن در اختیار میراث فرهنگی شهر اصفهان قرار دارد. این اثر نیز در تاریخ 29 تیر ماه سال 1377 با شماره ثبت 2063 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

راز حمام شیخ بهایی اصفهان

تا به امروز تحقیقات بسیار زیادی برای کشف معمای گرم شدن حمام شیخ بهایی صورت گرفته است. در طی این تحقیقات، سیستم سفالی لوله کشی زیر بنا کشف شد که حد فاصل آبریزگاه مسجد جامع و حمام واقع شده بود. این کشف منجر به تشخیص جدیدی شد.

محققان به این نتیجه رسیدند که با روش مکش طبیعی، گاز هایی مانند متان و اکسید های گوگردی به مشعل خزینه حمام هدایت می شد و به عنوان منبع گرما در مشعل می سوخت. البته نظریه دیگری نیز ارائه شده است مبنی بر این که این گاز ها را به صورت مستقیم از مواد زاید دفع شده در خود حمام جمع آوری می کردند و مورد استفاده قرار می دادند. تولید گاز از طریق فاضلاب که با نام بیوگاز شناخته می شود، امروزه در کشور های پیشرفته، در تهیه سوخت مورد استفاده قرار می گیرند.

هم چنین با توجه به موقعیت حمام شیخ بهایی در کنار عصارخانه جماله اصفهان، برخی به این نتیجه رسیدند که این احتمال وجود دارد، حمام از طریق روغن عصارخانه تامین می شد. اما نظریات ارائه شده در مورد تامین سوخت حمام قانع کننده نبودند. در دهه های اخیر تحقیقاتی بر روی این حمام صورت گرفت. در راستای این تحقیقات، یک مخترع از اهالی مشهد، تلاش بر شبیه سازی حمام نمود تا از این طریق بتواند به راز حمام شیخ بهایی پی ببرد.

پس از تحقیقات، این مخترع اعلام کرد منبع آب این گرمابه از طلا می باشد و با توجه به این که طلا، رسانا ترین فلز انتقال گرما محسوب می شود، با حرارت کم انرژی زیادی تولید و آب منبع گرم می شد. این مخترع با شبیه سازی حمام شیخ بهایی، توانست دو نشان طلا از سویی و مسکو در سال های 2006 و 2007 دریافت کند. به دلیل ارزشمندی طلا، این تئوری به طور قطعی تایید نشد تا از سرقت احتمالی منبع جلوگیری گردد.

بررسی معماری حمام شیخ بهایی شهر اصفهان

معماری حمام شیخ بهایی و ویژگی ها و کارکرد آن شبیه به دیگر حمام های تاریخی به جا مانده از دوره های مختلف می باشد. این حمام تنها در نوع آتش خانه و تامین منبع سوخت و نحوه گرم شدن آب تفاوت دارد. از ویژگی های معماری حمام شیخ بهایی، می توانید به داشتن دو سر بینه بزرگ اشاره کنیم.

یکی از این سربینه ها به زنان و دیگری به مردان متعلق داشته است. حمام شیخ بهایی، نیز به استخر و تعدادی خزینه و آب انبار مجهز شده است.

بازدید از حمام شیخ بهایی

بر خلاف شهرت حمام شیخ بهایی و معماری خاص و منحصر به فرد آن، در حال حاضر (سال 1401) این بنای ارزشمند و تاریخی به ویرانه ای متروک تبدیل شده است که امکان بازدید از آن وجود ندارد.

اگر اطلاعات بیش تری در مورد حمام شیخ بهایی شهر اصفهان دارید، می توانید آن را در انتهای همین مطلب با سایر کاربران با من بیا به اشتراک بگذارید.

پرسش های متداول

حمام شیخ بهایی کجا است؟

حمام شیخ بهایی در خیابان عبدالرزاق اصفهان، کوچه شیخ بهایی و حد فاصل مسجد جامع و هارونیه، در بازار کهنه واقع شده است.

راز گرم شدن حمام شیخ بهایی چیست؟

به نظر می رسد دلیل گرم شدن آب حمام شیخ بهایی منبع طلایی آن بوده است با توجه به این که طلا، رسانا ترین فلز انتقال گرما محسوب می شود، با حرارت کم انرژی زیادی تولید و آب منبع گرم می شد. به دلیل ارزشمندی طلا، این تئوری به طور قطعی تایید نشد تا از سرقت احتمالی منبع جلوگیری شود.