باغ نگارستان تهران

باغ نگارستان تهران، در دوره قاجاریه بنا شد و با پشت سر گذاشتن فراز و نشیب های زیادی، داستان ها و حوادث زیادی را به چشم خود دیده است. امروزه نگارستان به عنوان یکی از دیدنی های تهران و تفرجگاه های خوش آب و هوای پایتخت به شمار می آید که علاوه بر داشتن محیطی با صفا و روح انگیز، بخشی از گوشه های تاریخی ایران زمین در دوران پادشاهان قاجار را به نمایش گذاشته است.

با من بیا در ادامه به معرفی باغ نگارستان تهران پرداخته است و تاریخچه آن را مورد بررسی قرار داده و مجموعه های آن را شرح داده است. با ما همراه باشید.

معرفی باغ نگارستان میدان بهارستان

از آرامش بخش ترین و با صفا ترین مکان هایی که در تهران وجود دارد، می توانیم به باغ نگارستان اشاره کنیم. جایی که با گذراندن ساعتی در آن، از شلوغی های پایتخت و آلودگی هوا دور خواهید شد و سرسبزی و زیبایی آن روح شما را جلا می دهد.

این باغ که در زمان خود از اهمیت و عظمت بالایی برخوردار بوده است، در دوره حکومت قاجاریان و به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. وی یکی از شاهان دودمان قاجار بود که قصر ها و باغ های با شکوه فراوانی را در تهران بنا کرد. باغ گلشن، قصر ماه، قصر فیروزه، قصر رز، قصر آبگینه، قصر زمرد و باغ و قصر نگارستان از مهم ترین آن ها می باشند.

باغ نگارستان به عنوان مهم ترین و بزرگ ترین باغ های قاجاری به حساب می آید که در سال 1222 – 1228 هجری قمری و با هدف ایجاد یک مرکز ییلاقی – حکومتی در خارج از دارالخلافه تهران بنا گردید. این قصر باغ در ابتدای بازگشایی، وسعت زیادی را به خود اختصاص داده بود و به دلیل حوادث سیاسی مهمی که در قرن 13 هجری قمری رخ داد، به ویژه قتل منشی و وزیر بزرگ و کاردان این دوره میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

بررسی موقعیت تاریخی باغ نگارستان تهران

این باغ که امروزه از وسعت آن تا حد چشم گیری کاسته شده است، در گذشته خارج از حصار شاه طهماسبی قرار داشت و از سال 1285 هجری قمری و با گسترش شهر تهران در عهد ناصری جزو محدوده دارالخلافه قرار گرفت.

باغ نگارستان از شرق به امتداد خیابان دروازه شمیران و اصطبل اعتماد السلطنه، از غرب به اراضی جلال الملک و از جنوب به دو باغچه جلال الملک و صنیع الملک منتهی می شد. بر اساس روایات تاریخی این چنین آمده است که در زمان صدارت میرزا آقاسی تغییراتی در محدوده باغ صورت پذیرفت. به طوری که علاوه بر حصار اصلی باغ، حصار دومی نیز برای آن ساخته شد که از سمت شرق به پیاده روی دانشسرا، از غرب به پیاده روی غربی سازمان بودجه و برنامه کشور، از شمال به خیابان شریعتمدار رفیع و از جنوب به پیاده روی جنوبی خیابان کمال الملک منتهی می شد. قسمتی این حصار تا سال 1312 شمسی وجود داشت.

معرفی بنا های باغ نگارستان شهر تهران

باغ نگارستان با گذشت زمان، در معرض تخریب های بسیاری قرار گرفته است. وسعت اولیه آن 43200 متر مربع بود که در حال حاضر 11469 متر مربع از آن به جا مانده است. در منابع تاریخی در مورد این باغ چنین آمده است:

«سردر اصلی باغ در قسمت جنوبی آن قرار داشت و دارای دو طبقه بود. در طبقه بالا سه اتاق و در طبقه پایین دو اطاق ساخته شده بود. چون از این سردر می‌ گذشتیم، خیابانی شمالی جنوبی آن سردر را به داخل باغ می ‌پیوست. در حاشیه این خیابان و در طول آن اتاق ‌های متعددی وجود داشت که دارای گچ‌ بری ‌های بسیار چشم گیر بودند. چون به مرکز باغ می‌ رسیدیم بناهای اصلی این قصر در آن جا بود و مشهور ترین این بنا ها، عمارت حوض ‌خانه است که نام دلگشا داشت و آن را درست در وسط این باغ ساخته ‌اند. در همین ساختمان است آن تالار سلام پادشاهی که در دو طرف آن پرده نقاشی مجلس سلام جلوه‌گری می‌ کرد.»

در این قصر باغ عمارت ها و تالار های با شکوهی مانند عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان و چندین حوض خانه وجود داشت. در بخش شمالی این قصر تالار سلام به همراه اتاق هایی وجود داشتند که برای مراسم های رسمی مورد استفاده قرار می گرفتند. دیوار های این تالار با نقاشی شاه، شاهزادگان، بزرگان، امرا، سفرا و حکام تزیین شده بودند.

در وسط باغ حیات خلوت و ساختمان های یک طبقه در قسمت جنوبی حیات تالار مصور و در بخش شمال غربی نیز حمامی با ستون های سنگی حجاری شده و منقش با سنگ های مرمر وجود داشت که گفته می شود قائم مقام فراهانی در این حمام به قتل رسید. این حمام، با نام سرسره شناخته می شد. کشیک خانه و محل سکونت نگهبانان و خدمه نیز در ورودی باغ واقع شده بود.

آن چه که امروزه به عنوان باغ نگارستان شناخته می شود، ساختمان های دانشسرای عالی می باشد که کتابخانه، فضا های آموزشی، اداری و فضای سبز را شامل می شود. تنها بنای قاجاری به جا مانده از این باغ، حوض خانه می باشد که در جنوب محوطه و تحت اختیار معاونت راهبردی سازمان برنامه و بودجه قرار گرفته است و در محدوده ساختمان های وزارت فرهنگ و ارشاد واقع شده است. این حوض خانه به موزه هنر های ملی تبدیل شده است و در آن از نقاشی های با ارزش هنرمندان معاصر نگهداری می گردد.

معماران و نقاشان باغ نگارستان

بر روی دیوار ها و تالار های باغ نگارستان نقاشی های متعددی وجود داشته است و دلیل نام گذاری این باغ، نیز وجود همین نقاشی ها می باشد. فتحعلی شاه نیز به نقاشی های شاهانه و چشم گیر علاقه بسیاری داشت. به همین دلیل دستور داد نقاشان تصویرش را در لباس های زربفت و مزین به گوهر های گران قیمت به تصویر بکشند.

یکی از تصاویر ارزشمند و مهم موجود در باغ نگارستان، نقاشی صف سلام فتحعلی شاه می باشد که در تالار سلام قرار داشت. وجود این تصویر نشان دهنده این است که در نگارستان از باغ ها و قصر های شاهی قاجاریان به حساب می آمده است. به دستور مظفرالدین شاه، تابلویی از این نقاشی توسط مصور الملک کشیده شد و آن را در وزارت خارجه وقت نصب کردند.

گفته می شود محمد حسن خان، شاگرد آقا صادق از نقاشان دوره کریم خان زند، خالق شمایل های این باغ می باشد. معماران و نقاشان دیگری مانند عبدالله خان معمار باشی و نقاش باشی و آقا جان اصفهانی از جمله کسانی هستند که در ساخت باغ نگارستان نقش مهمی را ایفا نموده اند.

بررسی کاربری های باغ نگارستان

باغ نگارستان تا زمان محمد شاه و ناصر الدین شاه، جزو بیوتات سلطنتی به حساب می آمد. از این زمان رفته رفته توجه به این باغ کاهش پیدا کرد و با توسعه تهران قدیم در عهد ناصری، این باغ در داخل حصار جدید شهر قرار گرفت.

بعد ها با احداث ییلاقات جدید در شمیران و اطراف شهر تهران، شاه کم تر برای ییلاق به نگارستان مراجعه می کرد و از این زمان به بعد بیش تر به ادارات دولتی اختصاص داده شد. در سال 1304 هجری قمری به مدت یک سال، باغ نگارستان به عنوان محل وزارت عدلیه ناصری مورد استفاده قرار می گرفت. پس از آن و با سفر مظفر الدین شاه به اروپا و با آشنایی او با مدارس و موسسه های علمی دولت غربی، دستور ساخت مدرسه فلاحت را به شخصی بلژیکی به نام «داشر» صادر کرد. کمی بعد این مدرسه در باغ نگارستان بنا گردید. مدرسه صنایع مستظرفه به سرپرستی نقاش معروف عهد قاجار، محمد غفاری کمال الملک، در سال 1329 هجری قمری تاسیس شد.

در زمان احمد شاه قاجار، نگارستان به وزارت مستظرفه واگذار گردید و قسمت های جنوبی در نزدیکی درب ورودی باغ با کشیدن دیوار، به مدرسه صنایع مستظرفه که تحت نظر کمال الملک اداره می شد، تعلق گرفت. قسمت های شمالی که حیات و تالار سلام را شامل می شدند، به مدرسه علمیه و پس از گذشت زمان به دانش سرای عالی تبدیل شدند. با خراب کردن ساختمان های قدیم، بنا های جدید و در محل مدرسه کمال الملک، وزارت فرهنگ را بر پا نمودند.

اعتماد الدوله قراگوزلو، وزیر فرهنگ ایران، در سال 1307 شمسی، باغ نگارستان را به عنوان محل دائمی دارلمعلمین عالی در نظر گرفت. سپس نقشه ساختمان یک مدرسه عالی با رعایت سبک معماری ایرانی – قاجاری را در ضلع شمالی باغ نگارستان اجرا نمود.

در سال 1311 شمسی، دارالمعلمین عالی، با تغییر نام خود به دانشسرای عالی، به تربیت معلم برای مدارس جدید ایران پرداخت.

با تصویب قانون تاسیس دانشگاه تهران در مجلس شورای ملی در سال 1313 شمسی، برخی از دانشکده ها و موسسات، از سال 1325 خورشیدی به محل امروزی دانشگاه تهران انتقال پیدا کردند. از سال 1335 شمسی، نگارستان به موسسه لغت نامه دهخدا، موسسه جغرافیا، موسسه زبان های خارجی و کلاس های دروس عمومی دانشکده ادبیات و دانشکده علوم اجتماعی اختصاص یافت. به همت دکتر غلامحسین صدیقی، در سال 1337شمسی، این محل به موسسه تحقیقات علوم اجتماعی و تعاون واگذار گردید.

به غیر از ادارات دولتی و آموزشی، گروه ها و انجمن هایی نیز در باغ نگارستان فعالیت داشتند. انجمن موسیقی و نمایش در سال 1313 شمسی به همت کلنل وزیری در قسمتی از ساختمان دانشسرای عالی تاسیس شد. در این انجمن افرادی مانند روح الله خالقی، مهدی فروغ و موسیقی دان نامی دیگر از هنرجویان انجمن به حساب می آمدند. پژوهشکده فرهنگ و هنر نیز از دیگر موسسه هایی بود که در این باغ استقرار یافته بودند.

این باغ در سال 1392 شمسی، پس از مرمت و بازسازی، به عنوان یکی از موزه های دانشگاهی کشور تحت مدیریت دانشگاه تهران تبدیل شد. این باغ، موزه تاریخ علم نیز به حساب می آید و در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.

نامداران باغ نگارستان تهران

در طول بیش از نیم قرن، افراد نامی و معروف زیادی در باغ نگارستان به تحصیل و تدریس پرداخته اند. تعداد زیادی از شخصیت های علمی، ادبی و هنری کشور مانند ملک الشعرای بهار، کاظم عصار، علی اکبر دهخدا، بدیع الزمان فروزان فر، علی نقی وزیری، جلال همایی، سعید نفیسی، ابراهیم پور داوود، غلامحسین صدیقی، پرویز خانلری، محمد معین، محمد ابراهیم باستانی پاریزی، علی محمد کاردان و محمود حسابی از مهم ترین این افراد می باشند.

حوادث و رویداد های مهم در باغ نگارستان

به مرور زمان، در باغ نگارستان رویداد ها و اتفاقات مهمی رخ داده است و این باغ فراز و نشیب های متعددی را پشت سر گذاشته است. جشن ولیعهدی محمد میرزا در سال 1249 هجری قمری و جشن تاج گذری وی در سال 1249 هجری قمری، در این باغ برگزار شد. البته در سال 1285 هجری قمری بود که مراسم عروسی ناصر الدین شاه درهمین مکان برگزار گردید.

یکی از مهم ترین حوادث رخ داده در باغ نگارستان قتل قائم مقام فراهانی، سیاستمدار کاردان قاجار می باشد. در سال 1251 هجری قمری، محمد شاه با تحریک اطرافیان و حسودان قائم مقام، دستور قتل وی را صادر نمود. به همین دلیل در روز 24 صفر همان سال، او را به مدت 6 روز در حوض خانه باغ نگارستان، که احتمال می رود مکان فعلی موزه هنر های ملی در داخل محوطه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ب اشد، محبوس کرده و شب 30ام، به قتل رسانیده شد.

گفته می شود زمانی که قائم مقام فراهانی در باغ نگارستان زندانی بود، این شعر را سروده است:

« روزگار است این که گه عزت دهد گه خوار دارد / چرخ بازیگر از این بازیچه ‌ها بسیار دارد

مهر اگر آرد بسی بی ‌جا و بی‌ هنگام آرد / قهر اگر آرد بسی ناساز و نا هنجار دارد

لشکری را گه به کام گرگ مردم خوار خواهد / کشوری را گه به دست مرد مردم دار دارد»

بررسی تاریخچه کتابخانه باغ نگارستان

عمارت کتابخانه باغ نگارستان به عنوان بخشی از مجموعه ساختمان های دانش سرای عالی به شمار می آید که در گوشه شمال شرقی باغ قرار گرفته است. ساخت این عمارت در سال 1315 به عنوان بخشی از یک مجموعه آموزشی توسط وزیر معارف وقت، علی اصغر خان حکمت به نیکلای مارکوف، معمار روسی سفارش داده شد.

در فاصله زمانی 1320 تا 1330 عمارت کتابخانه توسعه پیدا کرد و بخش شمالی به ساختمان کتابخانه اضافه گردید. در این کتابخانه، مدتی پروین اعتصامی به عنوان کتابدار مشغول به فعالیت بوده است.

معرفی مجموعه های باغ نگارستان

موزه کمال الملک

محمد غفاری که با نام کمال الملک شناخته می شود، یکی از معروف ترین نقاشان دوره قاجار بود. از این استاد بزرگ و شاگردان وی، تابلو های نقاشی بسیار چشم نواز و تماشایی در موزه کمال الملک باغ نگارستان به نمایش درآمده اند. اسامی هنرمندانی که آثارشان در این مجموعه گرد آمده به شرح زیر می باشند:

ابوالحسن صدیقی، آرشاک، اسکندر مستغنی، اسماعیل آشتیانی، جعفر پتگر، جمشید امینی، حسنعلی وزیری، حسین شیخ، حسینعلی مؤید پردازی، رسام ارژنگی، رضا شهابی، رضا صمیمی، غلامعلی سیف ناصری، شوکت ‌الملوک شقاقی، صدرالدین شایسته شیرازی، علی اصغر پتگر، علی رخساز، علی کریمی، علی محمودی، علی ‌اشرف والی، علی ‌اکبر صنعتی، علی ‌اکبر نجم ‌آبادی، علی ‌اکبر یاسمی، عباس کاتوزیان، علی‌ محمد حیدریان، عفت ‌الملوک شقاقی، مارکار قرابگیان، محسن سهیلی، محمد علی فروغی، محمود اولیا، مصطفی نجمی، مهدی تائب، مهدی سجادی، میر مصور ارژنگی، میشا (میکائیل) شهبازیان، ناصر شهبازی، هادی تجویدی، یحیی دولتشاهی، دوستعلی معیرالممالک و هوشنگ پیمانی.

دیوار نگاره صف سلام فتحعلی شاه

در زمان حکومت فتحعلی شاه، به دستور وی، خانه ای با نام عمارت شاهی در کنار حرم حضرت معصومه (س) بنا گردید و وقف نامه ای در سال 1248 هجری قمری توسط کیکاووس میرزا، خکمران قم، به نیابت از فتحعلی شاه تنظیم شد تا زائران و شخصیت های ی خاص در این خانه مستقر شوند. در بخش مخصوص شاه این خانه نیز تالاری ساخته شد و چهره بیش از صد تن از شاهزادگان قاجاری توسط محمد علی نقاش باشی در آن به اجرا درآمد.

در زمان آیت الله بروجردی و در زمان احداث مسجد اعظم قم، در سال 1338 شمسی، این عمارت تخریب گردید. اما پیش از آغاز عملیات تخریب، این نقاشی های گچی، با یک تکنیک خاص توسط گروه ایزمئو ایتالیا که از حدود سال 1315 وارد ایران شده و بسیاری از آثار تاریخی را مورد مرمت قرار داده بودند، با ایجاد یک بستر گچی در قالب 44 قطعه از دیوار جدا شدند. اقدامی که می توان آن را قابل قبول دانست. چرا که فواصل جدا کننده آن به دقت تنظیم شده و هیچ آسیبی به صورت شاهزادگان قاجار وارد نشده است. به همین دلیل با تخریب خانه، نقاشی ها به مقبره شاه سلیمان انتقال داده شدند.

در سفری که خاندان پهلوی در سال 1352 به منظور بازدید از اماکن تاریخی، فرهنگی و مذهبی قم به این شهر داشتند، نقاشی صف سلام را در مقبره شاه سلیمان صفوی مشاهده می کنند و در سال 1353 این مجموعه نقاشی ها برای جا نمایی در موزه نگارستان (موزه قرآن کنونی در تهران) به پایتخت انتقال می دهند و در مجلس شورای ملی وقت دپو می شوند. اما در آن زمان، یک قطعه از 55 قطعه نقاشی دپو شده در مقبره شاه سلیمان باقی مانده بود که در سال های بعد به موزه آستانه حضرت معصومه (س) انتقال داده شد.

آثار دپو شده در مجلس شورای ملی باقی ماندند تا سال 1383 که بر اساس تحقیقات، پژوهشکده حفاظت و مرمت، این کتیبه ها را به کاخ گلستان و عمارت چادرخانه منتقل نمودند و امین اموال، مجموعه نقاشی ها را تحویل گرفت و در سال 1384 تا 1385 تحقیقات اولیه توسط فتح الله نیازی و مینا رمضان جماعت برای شناسایی این تابلو آغاز شد. در همان زمان مکانی در کاخ گلستان برای نصب این آثار مشخص و عملیات حفاظت اضطراری بر روی آن ها تعیین شد.

این دیوار نگاره یکی از نقش مایه های نادر و ارزشمند دوران قاجار به حساب می آید. اهمیت این اثر علاوه بر این که از لحاظ تکنیک هنری از اهمیت زیادی برخوردار است، از بعد تاریخی و سیاسی نیز حائز اهمیت می باشد. چرا که تمام فرزندان پسر فتحعلی شاه را که هر یک از تیره ها و اقوام مختلف ایرانی و صاحب منصب های سیاسی و حکومتی بودند، با شمایل همگون، خلعت مخصوص، ذکر نام و به ترتیب سن، جایگاه و نسب به معرض نمایش گذاشته است.

این نقاشی دیواری که با تکنیک رنگ روغن بر روی بستر گچ ترسیم شده است، شامل 54 قطعه و ابعادی وسیع حدود 2.5 در 20 متر می باشد. بر اساس اسناد تاریخی موجود، تعداد افرادی که در این نقاشی حضور داشته اند، 150 نفر بوده که در زمان جدا کردن اثر از دیوار، بخشی از نقاشی تخریب شده و امروزه بخشی به مانده که تعداد 90 نفر در آن دیده می شوند.

این نقاشی دیواری ارزشمند، با به نمایش گذاشتن نقش محوری، جامه فاخر و تزیینات خیره کنند شاه (بازوبند های مصرع از کوه نور و دریای نور) و جلوس او بر تخت طاووس معروف، به همراه صف طویل فرزندان و فرزند زادگان آراسته وی، به خوبی شوکت و قدرت حاکم قاجار و بزرگی سلطنت و خاندان او را به تصویر درآورده است.

جهانگیر ارجمند

یکی از بخش های موزه باغ نگارستان، به مجموعه مجسمه مینیاتور های مردم شناسی جهانگیر ارجمند، مجسمه ساز خود آموخته، اختصاص داده شده است. این مجموعه در بهمن ماه سال 1391 شمسی، توسط ایشان به باغ نگارستان دانشگاه تهران اهدا گردید.

این مجموعه در سال 1393 در معرض نمایش قرار گرفت. جالب است بدانید که این مجسمه ها از یونولیت، کاغذ، مقوا، چوب و وسایل دور ریختنی و با استفاده از تیغ ریش تراشی توسط دستان هنرمند استاد ارجمند ساخته شده اند.

علاوه بر آثار این مجسمه های مینیاتوری، بخشی از آثار ارجمند در موزه صنایع دستی ولنجک، تعدادی در آمریکا و بخشی توسط سفارت آلمان خریداری و به آن کشور انتقال داده شده است.

سردیس فردوسی

در سال 1313 خورشیدی، 410 نفر از دانشجویان مقیم فرانسه، به منظور شرکت در کنگره بین المللی فردوسی، تصمیم به ساخت سردیسی از این شاعر نامی گرفتند. برای ساخت این مجسمه هر یک از این افراد باید بین 20 تا 100 فرانک اهدا می کردند که حدود 15 هزار فرانک جمع آوری شده و با کافی نبودن این مبلغ، لورنزی مجسمه ساز مشهور فرانسوی، مسئولیت ساخت آن را بر عهده گرفت.

ابراهیم چهرازی، متخصص اعصاب و روان و نماینده دانشجویان، به درخواست لورنزی، اشعاری از فردوسی را برای وی می خواند تابتواند با کمک آن در این کار الهام بگیرد. پس از ساخت این سردیس و ارسال به کنگره، در محوطه دانشکده ادبیات دانش سرای عالی نصب گردید و از همان روز تا به امروز، در جای خود باقی مانده است.

محمود روح الامینی

از دیگر قسمت هایی که در باغ نگارستان می توانید از دیدن آن لذت ببرید، مجموعه عکس های مردم نگاری محمود روح الامینی، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران می باشد که در سال 1390 شمسی، توسط همسر ایشان، پروین مقدم به باغ موزه نگارستان دانشگاه تهران هدیه شدند.

این عکس های سیاه و سفید از مراحل کاشت، داشت و برداشت گندم، حفر قنات، کوبیدن خرمن، پاک کردن و وزن کردن و تقسیم گندم و… در منطقه کوه بنان کرمان گرفته شده اند و از حیث مطالعات مردم شناسی و فرهنگی، بسیار حائز اهمیت می باشند.

ملک الشعرای بهار

این مجموعه عکس های تاریخی ملک الشعرای بهار، اسناد دیجیتال، دست نوشته ها و کتاب های این شاعر معروف را شامل می شود. اسناد و دست نوشته های این استاد، توسط فرزندان ایشان، خانم چهرزاد بهار به باغ نگارستان هدیه داده شده اند. آن چه که در این مجموعه مشاهده خواهید کرد، مربوط به دوران جوانی و میانسالی محمد تقی بهار می باشد.

نقاشی های علی اسفرجانی

علی اسفرجانی از هنرمندان هنر های ملی و ستنی ایران می باشد که تبحر زیادی در زمینه های مینیاتور، تذهیب و معرق سوخت داشته است. مجموعه ای از آثار مینیاتور و معرق چرم استاد علی اسفرجانی، گنجینه ای نفیس از 18 تابلو مینیاتور معرق سوخت به حساب می آید که بر اساس وصیت خودشان، توسط خانواده محترم ایشان در سال 1386 به مجموعه باغ موزه نگارستان اهدا شد. این مجموعه هم اکنون در تالاری به نام خودشان، در معرض دید عموم قرار گرفته اند.

تابلو های سوخت و معرق علی اسفرجانی، برگرفته و تکامل یافته از هنر جلد سازی و صحافی می باشد. سوخت یا سوخته، هنری ظریف و قدیمی است که بر روی جلد کتاب های نفیس و گران بها، تابلو های تزیینی و جلد های قرآنی مورد استفاده قرار می گرفته است.

تالار منیر فرمانروائیان

منیر شاهرودی فرمانروائیان، از برجسته ترین بانوان هنرمند ایرانی می باشد که نقاش و جمع آوری کننده هنر های مردمی است. او تنها هنرمندی است که در 40 سال گذشته، از ترکیب آیینه کاری، اشکال هندسی، نقش مایه ها و نقاشی پشت شیشه استفاده کرده و باعث خلق آثار مدرنی شده است. سبک هنری وی از پیوند های قوی و عمیق با کشورش و کارآموزی در نیویورک پدید آمده است.

سبک خاص فرمانروائیان ترکیب نقاشی پشت شیشه، آیینه کاری، خاتم کاری، هندسه اسلامی و طراحی معمارانه را شامل می شود. در سال 2015، آثار فرمانروائیان به عنوان نخستین هنرمند ایرانی، در یک نمایشگاه انفرادی در موزه گوگنهایم به نمایش درآمد. تا به امروز آثار این هنرمند، به شکلی گسترده در ایران، آمریکا، اروپا و خاورمیانه در معرض دیدن عموم گذاشته شده اند. از مهم ترین آن ها می توانیم به موزه هنر مدرن، موزه منروپلیتن و موزه گوگنهایم در نیویورک اشاره کنیم.

این مجموعه به طور کلی شامل 51 اثر ارزنده از این هنرمند می شود. این آثار به دلیل سبک خاص، که نوعی از انتزاع هندسی می باشد، ترکیبی از طرح های سنتی اسلامی و مدرن به شمار می آیند. هم چنین ترکیب نقاشی های پشت شیشه ای سنتی، آیینه کاری و اصول هندسی اسلامی توانسته با یک درک مدرن هنری، به این آثار امتیاز ویژه ای ببخشد.

اتاق کاشی ها

از آن جایی که باغ نگارستان شامل تزیینات معماری مانند کاشی کاری بود، به دلیل تخریب این بنا ها، اتاق کاشی ها می تواند نشانگر معماری این باغ باشد. در این اتاق مجموعه ای از کاشی ها و آرایه های تزیینی معماری باقی مانده به چشم می خورند که قدمت بیش تر آن ها به قرن 13 تا 14 هجری قمری باز می گردد. این آثار اغلب به ازاره ها و سردرها تعلق دارند و با نقوش گیاهی که با تکنیک های نقاشی زیر لعاب، معرق و قالبی برجسته ایجاد شده اند.

فرش ها و نقره های قلم زنی اهدایی غلامعلی ملول

این نمایشگاه مجموعه نقره های با ارزشی را شامل می شود که توسط غلامعلی ملول، هنرمند اراکی به باغ موزه نگارستان هدیده داده شده اند. اشیای این قسمت 125 قطعه نقره قلم زنی اصفهان را شامل می شود که قدمت آن ها به دوره قاجار تا زمان معاصر باز می گردد. وزن قطعات نقره حدود 19 هزار مثقال، معادل 80 کیلو گرم و وزن اشیا فلزی، مفرغی و مسی آن حدود 25 کیلو گرم برآورد شده است.

علاوه بر آثار قلم زنی، 13 قطعه فرش نفیس ایرانی که قدمت آن ها نیز به دوران قاجار و معاصر باز می گردد، در مجموعه ملول در معرض دید عموم قرار گرفته اند. این فرش ها در شهر های کاشان، اراک، اصفهان و کرمان بافته شده اند.

نقاشی های فتح الله عباد

یکی از دیدنی های جذاب باغ موزه نگارستان شهر تهران، دیدن کردن از تابلو های نقاشی فتح الله عباد، استاد دانشکده هنر های زیبای دانشگاه تهران می باشد که 30 تابلو را شامل می شود.

این تابلو ها که در ابتدا در پردیس هنر های زیبای دانشگاه تهران نگهداری می شدند، با کمک خواهر زاده استاد عباد به نام نادره حاجیان، به منظور حفظ و مرمت به باغ نگارستان انتقال داده شدند. علاوه بر آثار هنری این استاد، منزل مسکونی وی نیز توسط خواهرش، مرحوم بانو شریف عباد، وقف دانشگاه تهران شده است.

یادبود حافظیه شیراز

زمانی که وارد باغ نگارستان شوید، در نزدیکی ورودی باغ و دقیقا در سمت راست آن، یادبودی از حافظیه شیراز را مشاهده خواهید کرد که بدون تردید یاد این شاعر بزرگ ایرانی را برایتان زنده خواهد کرد.

باغ نگارستان کجا است؟

باغ نگارستان در شمال میدان بهارستان و در نزدیکی مجلس شورای اسلامی واقع شده است. محدوده امروزی این باغ از سمت غرب به خیابان صفی علی شاه، از شرق به خیابان دانشسرا، از جنوب به میدان بهارستان و از شمال به خیابان شریعتمدار منتهی می شود. ساختمان سازمان برنامه کشور نیز در جنوب این باغ قرار دارد.

دسترسی به باغ نگارستان تهران

دسترسی به باغ نگارستان با استفاده از مترو، بسیار راحت و سریع صورت می گیرد. کافی است که در ایستگاه بهارستان در خط دو (فرهنگسرا – صادقیه) پیاده شوید و با چند دقیقه پیاده روی، خود را به ورودی غربی باغ نگارستان در خیابان دانشسرا یا ورودی شمالی آن در خیابان شریعتمدار خواهید رسید.

ساعت بازدید از باغ موزه نگارستان

بازدید از موزه ها، در نیمه اول سال از ساعت 10 صبح لغایت 6 عصر و در نیمه دوم سال از ساعت 9 صبح تا 5 عصر امکان پذیر می باشد. امکان گردش در محوطه نیز از ساعت 9 تا 21 میسر است.