اکو توریسم یا بوم گردی چیست؟
بوم گردی واژه مترادف فارسی اکو توریسم می باشد که از دو جزء اکو (ECO) و توریسم (Tourism) تشکیل شده است. با توجه به ریشه کلمه اکو می توان متوجه شد که به معنای زیستگاه و محیط زیست می باشد. همین طور توریسم به معنی گردشگری است.
بوم گردی شامل تعاریف مختلفی می شود که از مهم ترین آن ها می توانیم به عشق ورزیدن به طبیعت، احترام گذاشتن به فرهنگ و آموختن آداب و سنن مردمانی که از گذشته در یک زیست بوم خاص زندگی می کردن، اشاره کنیم.
اگر بخواهیم تعریفی جامع و کامل از بوم گردی داشته باشیم، می توانیم بگوییم که سبک جدیدی از سفر می باشد که با آموزش و افزایش سطح آگاهی مردم سعی بر حفظ محیط زیست و ارتقا سطح درآمد جامعه محلی دارد.
بوم گردی در ایران
بوم گردی در ایران با به وجود آمدن اقامتگاه های بوم گردی، پدید آمد. شاید پیش از فراگیر شدن اقامتگاه های اکوتوریسم، کم تری کسی حتی این واژه را شنیده بود.
اقامتگاه های بوم گردی در ایران در مناطق روستایی، مناطق بکر طبیعی و اماکن تاریخی بنا شده اند که صرفا جنبه اقامتی ندارند. در این دسته از اقامتگاه ها فعالیت هایی همانند ساخت، آموزش و فروش صنایع دستی، طبخ غذا های بومی و محلی، اجرای نمایش و موسیقی بومی، برگزاری جشن های محلی و تور ها نیز صورت می پذیرد.
اقامتگاه بوم گردی چیست؟
اقامتگاه بوم گردی که با نام اکولوژ نیز شناخته می شود، به عنوان برند جدید گردشگری به شمار می آید که با در نظر گرفتن تعریف های انجام شده، انتظار می رود تا این دسته از اقامتگاه ها، از هتل، ویلا و یا سوییت فرا تر باشند.
این اقامتگاه ها نه فقط محلی برای اسکان شبانه بلکه پایگاهی برای آشنایی با فرهنگ های غنی محلی و احترام به طبیعت به شمار می آیند. به طور معمول این نوع از اقامتگاه ها خانه های روستایی می باشند که برای اسکان گردشگران با همان ساختار معماری کهن و قدیمی که دارند، از نو بنا شده و یا مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته اند تا هر چه بیش تر و بهتر بتوانند ارزش های سنتی و بومی منطقه خود را به نمایش بگذارند.
میزبانان در این اقامتگاه ها همان اهلی بومی منطقه می باشند. همین مسئله مزیت محسوب می شود تا میهمانان بتوانند از نزدیک با عقاید، منش، آداب و رسوم زندگی مردم بومی و روستایی آشنا شوند.
مسافران در اقامتگاه بوم گردی با غذا های لذیذ محلی و بومی پذیرایی می شوند که به طور معمول از مواد غذایی ارگانیک تهیه شده اند. در این خانه های روستایی سعی می شود با مدیریت پسماند و صرفه جویی در مصرف آب، کم ترین آسیب به محیط زیر وارد شود. به همین دلیل افرادی که به سراغ این دسته از اقامتگاه ها می روند، دوست دار طبیعت هستند.
بوم گرد به چه کسی می گویند؟
سفر مسئولانه، حفظ محیط زیست، گردش در مناطق طبیعی و بهبود زندگی مردم محلی، 4 اصل مهم در بوم گردی محسوب می شود که تمامی گردشگران باید از این اصول پیروی کنند. از این رو به افرادی که پیرو این اصول هستند، بوم گرد گفته می شود.
بوم گرد علاقه دارد تا در قالب یک سفر طبیعت گردی یک یا چند روزه، زندگی به سبک مردمان بومی را در خانه های خشتی، چوبی، کاهگلی و یا سنگی تجربه کند. بوم گرد باید بتواند پس از ورود به جامعه محلی خود را با محیط پیرامون وقف دهد.
چرا باید از بوم گردی در ایران حمایت کرد؟
با در نظر گرفتن پیشرفتی که در زیر ساخت ها در صنایع حمل و نقل و فناوری اطلاعات، حتی دور ترین و بکر ترین نقاط بر روی زمین نیز در دید و دسترس علاقمندان به سفر و توریسم قرار گرفته است. جالب است بدانید که در حال حاضر، صنعت توریسم با رشد 3 درصدی یکی از بزرگ ترین صنایع پول ساز در دنیا به شمار می آید.
همین طور شاخه طبیعت گردی نیز با رشد 24 درصدی، توانسته توجه علاقه مندان به سفر را تا حد چشم گیری به خود جلب کند.
کشور عزیز ما ایران، با دارا بودن آب و هوای چهار فصل، اقوام گوناگون، آداب و رسوم متنوع، فرهنگ غنی، تمدن و سازه های چند هزار ساله، دریا، جنگل، صحرا، کوه و شالیزار های وسیع یکی از پر جاذبه ترین مقصد گردشگران در جهان محسوب می شود.
بوم گردی می تواند با ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی از مهاجرت بومیان جلوگیری و آن ها را تشویق به ارائه آداب، رسوم و فرهنگ غنی خود کند. با کمک اشتغال بومیان در مناطق اجدادی خویش، آن ها به صورت داوطلبانه از محیط زیست منطقه حمایت و نگهبانی می کنند و گردشگر نیز با در نظر گرفتن طبیعت بکر، غذا های محلی و ارگانیک، آشنایی با فرهنگ و آداب رسوم باستانی، شرکت در جشن های محلی و میزبانانی خون گرم در اقامتگاه های بوم گردی، سفری خاطره انگیز و مهیج را برای خود رقم می زند.
بررسی ویژگی های اقامتگاه های بوم گردی
-
معماری اقامتگاه
زمانی که وارد یک شهر و یا روستا می شوید، اولین نکته ای نظر شما را جلب می کند، نوع معماری و طراحی خانه های آن ها می باشد. خانه های خشتی در مناطق کویری، خانه های کاه گلی در مناطق شمالی، کیمه های چوبی در مناطق جنگلی، خانه هولی اوی در مناطق ترکمنی گلستان، خانه های سنگی در مناطق کوهستانی، کپر ها در مناطق جنوبی کشور، چادر های عشایری و… از ویژگی های منحصر به فرد در هر منطقه محسوب می شوند که نشان دهنده تنوع جغرافیایی، اقلیمی و گوناگونی فرهنگ مردمان می باشد.
اقامتگاه های بوم گردی به عنوان سمبلی از خانه های بومی منطقه باید کاملا متناسب با معماری سنتی طراحی و بازسازی شوند. در این صورت می توان آن ها را به عنوان نماینده شایسته ای از خانه های سنتی و هویت آن منطقه به گردشگران معرفی نمود.
-
مصالح بوم آورد
مصالح استفاده شده در ساخت و بازسازی این دسته از اقامتگاه ها، در هر منطقه متفاوت می باشد. به طور معمول این نوع مصالح در طبیعت آن منطقه به وفور پیدا می شود.
این عامل ساخت، مرمت و بازسازی واحد اقامتی را سرعت می بخشد و هزینه کم تری را به مالک اقامتگاه تحمیل می کند.
به طور مثال در کوهستان از سنگ، در کنار هور و مرداب از نی، در مناطق شمالی از کاهگل، در بیابان از خشت و در حاشیه جنگل از چوب برای ساخت این نوع از خانه های سنتی استفاده می شود.
-
متعادل بودن قیمت تمام شده برای گردشگران
قیمت متعادل و منصفانه یکی از دلایل مهم می باشد که باعث شده اقامتگاه های بوم گردی مورد استقبال عموم گردشگران قرار بگیرد.
قیمت تمام شده اقامت در خانه های سنتی به دلیل استفاده از مصالح بوم آورد، سادگی در معماری، پرهیز از بیهودگی، زنده بودن فرهنگ قناعت در جوامع محلی و اداره خانوادگی اقامتگاه، کاملا مقرون به صرفه و مناسب می باشد. از این گزینه مناسبی برای تور ها و خانواده های به شمار می آید.
-
میزبانان محلی
مهمان نوازی در خون هر ایرانی جریان دارد. میزبانان که در اقامتگاه های بوم گردی فعالیت دارند، بیش تر افراد بومی همان منطقه می باشند که با لهجه و لباس محلی سعی دارند علاوه بر محیا کردن اقامتی دلنشین برای گردشگران، آن ها را با فرهنگ بومی خود نیز آشنا کنند.
-
خوراکی ها و نوشیدنی ها
یکی از مزیت های بارز این نوع از اقامتگاه ها، خوراکی ها و نوشیدنی ها می باشند که از مواد اولیه ارگانیک و غذا های محلی برای پذیرایی میهمانان تهیه می شوند. در این نوع از اقامتگاه ها سعی می شود که کم تر از غذا های رستورانی و فست فود استفاده گردد و غذا های محلی مخصوص میهمان خود طبخ و با شیوه سفره آرایی بومی تزیین می شوند.
شربت، دوغ محلی، دم نوش گیاهی و آتیشی جزو نوشیدنی های لذت بخش و لذیذ این نوع از اقامتگاه ها محسوب می شوند.
-
تزیینات داخلی
تزیینات داخلی یا همان دکوراسیون اقامتگاه های بومی، باید به گونه ای انجام شود که در زمان ورود میهمان، حس یک خانه محلی منتقل شود. در و دیوار خانه، باید نشان گر فرهنگ بومی همان منطقه باشد.
استفاده از فرش ها ترجیحا دستباف، لچک، نمد برای پوشش کف اتاق ها، ترمه ها به عنوان رومیزی، پارچ و لیوان سفالی برای نوشیدن دوغ، لجاف و استفاده از آیینه های کاشی کاری شده می تواند حس بومی و محلی زیبایی را به میهمانان منتقل کند.
-
توجه به محیط زیست
از مهم ترین دلایل به وجود آمدن اقامتگاه های بوم گردی، کاهش آسیب های گردشگری به محیط زیست می باشد. وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران برای ترغیب مالکان این نوع از اقامتگاه ها به حفظ محیط زیست مواردی را مشخص نموده است که در صورت رعایت آن ها، درجه و امتیاز اقامتگاه افزایش پیدا خواهد کرد.
-
خدمات بهداشتی و رفاهی
خدمات بهداشتی و رفاهی در اقامتگاه های بومی، به دلیل درجه بندی آن ها، تفاوت هایی وجود دارد که در ادامه به شرح آن ها می پردازیم:
-
سرویس دهی:
یکی از دلایل اقامت در اقامتگاه های بومی، تجربه زندگی محلی همان منطقه می باشد. به همین دلیل نمی توان انتظاراتی مانند اینترنت پر سرعت، خشکشویی، کمد مخصوص لباس، سشوار، رستوران با تنوع غذایی بالا و… را داشت. اما تا دلتان بخواهد صمیمیت و آرامش باعث به وجود آوردن خاطراتی خوش خواهد شد.
-
سرویس بهداشتی و حمام:
بیش تر اقامتگاه های بوم گردی به دلیل حفظ معماری سنتی خود، اتاق با سرویس بهداشتی و حمام اختصاصی ندارد اما سعی شده است به دلیل رعایت بهداشت حدالمقدور از وسایل، شیرآلات و کاشی کاری های مدرن امروزی استفاده شود.
-
سرویس خواب:
آشنایی با سبک زندگی بومی از اهداف مهم سفر های بوم گردی می باشد. به همین دلیل در بیش تر اقامتگاه های بومی، خبری از تخت خواب های لاکچری و لوکس نیست و میهمانان برای استراحت شبانه از لحاف، بالشت و پتوی تمیز و تشک استفاده می کنند.
-
سیستم سرمایشی و گرمایشی
اقامتگاه های بوم گردی به دلیل بهره مند شدن از معماری سنتی و استفاده از مصالح بوم آورد، تا حدی نسبت به گرما و سرما مقاوم هستند. به طور مثال خانه های کاه گلی که در شمال کشور بنا شده، به دلیل مصالحی مانند کاه، گل و ضخامت زیاد دیوار ها، تا حد زیادی مسافر را در تابستان برای داشتن سیستم سرمایشی بی نیاز می کند.
اما به دلیل پراکندگی این اقامتگاه ها در کشور، قطعا سیستم های گرمایشی و سرمایشی مختلفی مانند بخاری هیزمی، پنکه سقفی، کولر های گازی، بخاری های نفتی و…. را مشاهده خواهید نمود. س
-
راهنمای محلی
اقامتگاه های بوم گردی به طور معمول در مناطق بکر و طبیعی قرار گرفته اند و دارای جاذبه های کم تر دیده شده و دست نخورده هستند. راهنمای محلی یا همان بلد محلی بسته به اطلاعات و تجربه هایی که نسبت به محل زندگی خود دارد، می تواند گردشگران و مسافرین را برای بازدید از امکان تاریخی و طبیعی همراهی نماید.
-
مراسمات بومی و محلی
در هر جامعه محلی، مراسمات خاصی وجود دارد که برخی از آن ها می تواند در مقیاس بزرگ انجام شود و کل روستا را درگیر کند و یا به رقص و آوازی کوتاه در یک خانه ختم شود.
تمامی این ها جزوی از فرهنگ بومی یک منطقه محسوب می شوند که تنها راه حفظ آن ها تکرار و ارزش نهادن به این مراسم های محلی می باشد.
-
خدمات پزشکی و خدمات اولیه
بیش تر اقامتگاه های بوم گردی در مناطق بکر طبیعی و به دور از مراکز شهری واقع شده اند. به همین دلیل با مراکز امدادی فاصله دارند. البته خانه های بهداشت که در تمامی روستا ها فعالیت دارند و همین طور جعبه کمک های اولیه که در تمامی اقامتگاه ها قرار گرفته است، می تواند برای آسیب های سرپایی و یا بروز مشکلات ساده مثمر ثمر واقع شوند.