معرفی کاخ مرمر تهران

کاخ مرمر تهران که قدمت آن به دوره پهلوی اول می رسد، یکی از اماکن دیدنی شهر تهران محسوب می شود که با نام موزه هنر ایران نیز شناخته می شود. این کاخ که در مرکز شهر واقع شده است، به دلیل داشتن معماری منحصر به فرد، با مسجد شیخ لطف الله اصفهان مقایسه می شود و می تواند به تنهایی بخشی از هنر ایران را بازگو کند.

تمام هنر های ایرانی مانند هنر آیینه کاری، خاتم کاری، گچ کاری و نقاشی های برجسته از پل ورسک و تخت جمشید، همگی به صورت یک جا در این کاخ به نمایش درآمده اند و تجربه ای را برای شما رقم خواهند زد که فراموش کردن آن غیر ممکن است!

کاخ مرمر تهران تا به امروز، تجربه زیادی از رویداد ها و حوادث مختلف داشته است. همین طور یکی از بهترین مکان ها برای تماشای هنر ایرانی و اسلامی به شمار می آید. در این موزه آثار هنری ایران از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوره معاصر به نمایش گذاشته می شوند و علاقه مندان می توانند با رزرو بلیط، از این مجموعه بازدید کنند.

کاخ مرمر کجا است؟

کاخ مرمر، در مرکز شهر تهران در خیابان ولیعصر واقع شده است. فاصله این کاخ که در حد فاصل خیابان امام خمینی و جمهوری قرار گرفته است، تا چهارراه ولیعصر (ایستگاه مترو تاتر شهر)، 1.4 کیلو متر (16 دقیقه پیاده روی) است. کاخ مرمر تا میدان انقلاب 4.4 کیلو متر (10 دقیقه با سواری) و تا میدان آزادی، 8.4 کیلو متر (18 دقیقه با سواری) فاصله دارد.

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، بین خیابان امام خمینی و جمهوری، موزه هنر ایران

مسیر دسترسی به کاخ مرمر تهران

کاخ مرمر، همان طور که پیش تر گفته شد، در مرکز شهر تهران قرار دارد. به همین خاطر گزینه های مختلفی برای دسترسی به آن وجود دارد که از مهم ترین آن ها می توانیم به مترو، اتوبوس، بی آر تی و تاکسی اشاره کنیم.

این مجموعه در محدوده طرح ترافیک واقع شده است. به همین خاطر مراجعه با خودرو شخصی چندان توصیه نمی شود. البته این امکان وجود دارد تا با خرید طرح ترافیک از سامانه تهران من، با اتومبیل شخصی خود به کاخ مرمر مراجعه کنید.

به منظور رفت و آمد با مترو به کاخ مرمر، می توانید در ایستگاه مترو دانشگاه امام علی (ع)، واقع در خط مترو شماره دو (صادقیه / فرهنگسرا)، پیاده شوید و از آن جا به سمت تقاطع خیابان امام خمینی (ره) – ولیعصر بروید. سپس به سمت ولیعصر شمالی بیایید تا کاخ مرمر را در سمت چپ خود مشاهده کنید. فاصله ایستگاه مترو تا کاخ مرمر با پای پیاده، حدود 7 دقیقه می باشد.

برای دسترسی با تاکسی از پایانه میدان راه آهن سوار تاکسی های میدان ولیعصر (عج) شوید و 200 متر بعد از تقاطع امام خمینی (ره) – ولیعصر پیاده شوید. (خیابان ولیعصر یک طرفه به سمت شمال می باشد). شما نیز می توانید سوار بی آر تی میدان راه آهن – تجریش (پارک وی) شوید و در ایستگاه امام خمینی (ره) پیاده شوید و پس از 250 متر پیاده روی به سمت ولیعصر شمالی، به موزه هنر ایرانی برسید.

بررسی تاریخچه کاخ مرمر

زمین و باغی که کاخ مرمر تهران در آن بنا شده است، ابتدا به شاهزادگان قاجاری و خاندان خانواده فرمانرواییان تعلق داشت. این بنا به دستور رضا شاه و با معماری لئون تادوسیان ساخته شد.

کاخ مرمر در ابتدا به منظور دفتر کار و محل اقامت زمستانی پهلوی اول استفاده می شد. گفته می شود که رضا شاه این کاخ را به منظور نشان دادن قدرت و سلطنت خود به جهانیان بنا نموده است.

رضا شاه در نظر داشت تا ساختمانی از مرمر در محل کاخ فعلی مرمر بسازد. او پس از تقدیم سرپوشی از طلا با نمایی شبیه گنبد مسجد شیخ لطف الله از طرف مردم اصفهان، مصمم شد تا ساخت این بنا را شروع کند و گنبدی با شکوه به شکل گنبد مسجد شیخ لطف الله بر روی آن قرار دهد. ساخت کاخ مرمر از سال 1304 آغاز شد و در سال 1316 به اتمام رسید.

البته زمان دقیق ساخته شده کاخ مرمر و بهره برداری از آن در منابع گوناگون، به تاریخ های مختلفی اشاره شده است.

گفته شده است که در زمان ساخت کاشی های گنبد، سازندگان برای تهیه رنگ کرم زمینه کاشی ها با مشکل مواجه شدند. این مشکل توسط استاد کاشی ساز پیری به نام ایزدی با بهره گیری از ترکیبی از طلا رفع شد. تذهیب دیوار ها نیز توسط استاد طاهر زاده بهزاد صورت گرفته است.

کاخ مرمر تهران تا پیش از تصویب قانون خزانه ملی، به عنوان محل نگهداری جواهرات ملی ایران مورد استفاده قرار می گرفت. جواهراتی که در زمان رضا شاه از کاخ گلستان تهران به زیرزمین این مجموعه آورده شدند.

پس از به سلطنت رسیدن محمدرضا پهلوی در سال 1320، این کاخ به عنوان دفتر رسمی شاه و محلی برای برگزاری دیدار ها، ملاقات ها و شرفیابی های وی، مورد استفاده قرار گرفت.

کاخ مرمر محل زندگی محمد رضا پهلوی و همسر اول او، فوزیه نیز بوده است. هم چنین مراسم عقد پهلوی دوم با ثریا اسفندیاری و مراسم نامزدی ایشان با فرح دیبا نیز در این کاخ برگزار شده است.

در 21 فروردین سال 1344، هنگامی که محمدرضا پهلوی از اتومبیل خود در مقابل سرسرای کاخ به بیرون آمد، توسط رضا شمس آبادی، سرباز وظیفه و یکی از اعضای گارد سلطنتی، به رگبار مسلسل بسته شد.

محمدرضا با شتاب خود را به داخل ساختمان رساند. شمس آبادی به دنبال شاه، وارد کاخ شد و چند گلوله دیگر نیز شلیک کرد. در جریان این تیراندازی ها دو تن از درجه داران محافظ شاه به نام های استوار محمد علی باباییان و آیت لشکری، مورد گلوله رضا شمس آبادی قرار گرفته و کشته شدند. خود شمس آبادی نیز با گلوله درجه داری به نام گروهبان ساری اصلانی، کشته شد. شدت این تیراندازی به قدری زیاد بود که محمد رضا پهلوی در گفت و گویی با خبرنگار فرانسوی لوموند گفت: «احساس من این بود که 50 نفر به طرف من تیر می انداختند. زیرا تیراندازی واقعا شدید بود.»

در جریان تیراندازی، آیینه بزرگ داخل ورودی کاخ و گچ بری های نفیس کاخ مرمر دچار آسیب شدند. این بخش از کاخ مرمر در هیچ برهه ای از زمان تعمیر و بازسازی نشد و جای آن تیر و آیینه ترک خورده عمارت هم چنان حفظ شده است.

جالب است بدانید که پس از این ترور ناموفق، 21 فروردین ماه به عنوان روز نیایش نام گرفت و تا قبل از انقلاب، هر سال در این روز، آیین نیایش در سر تا سر کشور برگزار می شود.

پهلوی دوم پس از این ترور نا فرجام، کاخ مرمر تهران را ترک کرد و دفتر ویژه خود را به کاخ صاحبقرانیه منتقل نمود. از همان زمان تصمیم بر این شد تا کاخ مرمر به موزه تبدیل شود.

کاخ مرمر تهران در سال 1355 با هدف آشنایی بیش تر مردم با زندگی رضا شاه و پهلوی دوم، به موزه تبدیل شد و تا سال 1357 با عنوان موزه پهلوی شناخته می شد. از میان مواردی که در این موزه به نمایش گذاشته شده است، می توان به ابزار آلات نظامی، لباس افسری و کلاه گلوله خورده شاه در ترور نا فرجام سال 1344 اشاره کنیم.

کاخ مرمر تهران در 30ام خرداد ماه سال 1357 در فهرست آثار ملی ایران با شماره 1606 به ثبت رسید.

با وقوع انقلاب اسلامی، کاخ مرمر تهران برای مدت زیادی تعطیل بود. متاسفانه به حالت متروکه درآمده بود. این کاخ پس از گذشت مدتی به عنوان مقر در اختیار کمیته انقلاب اسلامی و پس از آن در اختیار روسای قوه قضاییه قرار گرفت.

اواسط دهه 1370 با یکپارچه شدن کمیته در نیروی انتظامی و نیاز این کاخ به مرمت و بازسازی، قوه قضاییه کاخ مرمر را تخلیه نمود. پس از مرمت، این کاخ خالی بود تا زمانی که دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام و دفتر آیت الله هاشمی رفسنجانی (پس از اتمام دوره ریاست جمهوری) به این کاخ انتقال داده شد. پس از این انتقال، کاخ مرمر تهران با نام ساختمان قدس شناخته می شد.

یکی از اقداماتی که آیت الله هاشمی رفسنجانی انجام داد، بازسازی و مرمت کاخ مرمر تهران توسط کارشناسان آستان قدس بود. سال ها پس از بازسازی عده ای این کاخ را به صورت عمدی به آتش کشیدند و باعث دوده گرفتن تابلو های گران قیمت داخل کاخ مرمر و آسیب های دیگری به آن شدند.

پس از مرگ آیت الله هاشمی رفسنجانی در سال 1395، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نامه ای را در خصوص با محل برگزاری جلسات به رهبری نوشتند و تقاضا کردند که جلسات به ساختمان مجلس قدیم انتقال پیدا کند.

کاخ مرمر در نهایت در سال 1397 به بنیاد مستضعفان تحویل داده شد و در سال 1398 با نام موزه هنر ایران افتتاح گردید. این موزه پس از 41 سال در دی ماه سال 1398 مورد بازدید خبرنگاران و سفیران خارجی مقیم ایران قرار گرفت.

در های کاخ مرمر تهران پس از جا گذاری 400 اثر ایرانی با قدمتی هفت هزار ساله، در اسفند ماه 1399 به صورت مجازی باز شد. متاسفانه محدودیت های کرونایی بار های این موزه را به تعطیلی وا داشت.

بررسی وقایع کاخ مرمر تهران

کاخ مرمر از زمانی که ساخت آن به پایان رسید، تا همین امروز، وقایع تاریخی مختلفی را به خود دیده است که در ادامه به مهم ترین آن ها اشاره کرده ایم:

سال 1300: تحویل سر بریده میرزا کوچک خان جنگلی، رهبر قیام جنگل به محمد رضا شاه.
۲۲ مهر ۱۳۲۸: دکتر محمد مصدق و ۱۹ نفر از افراد سیاسی و روزنامه ‌نگاران در اعتراض به دخالت ‌های دولت محمد ساعد مراغه‌‌ ای و عبدالحسین هژیر، وزیر دربار در جریان برگزاری انتخابات دوره شانزدهم مجلس شورای ملی، در کاخ مرمر دست به تحصن زدند.تقاضای تحصن ‌کنندگان لغو انتخابات تا تعیین دولتی بی ‌طرف برای برگزاری و نظارت بر برگزاری انتخابات آزاد بود. با آن که این تحصن به سرانجام نرسید، اولین گام‌ های تاسیس جبهه ملی برداشته شد و در روز اول آبان همان سال جبهه ملی ایران به رهبری محمد مصدق تشکیل شد.
۹ اسفند ۱۳۳۱: مصدق برای خداحافظی با محمدرضا شاه به کاخ مرمر دعوت می ‌شود. طرفداران شاه به هدایت بهبهانی، شعبان جعفری و تعدادی از افسران اخراجی ارتش و اراذل و اوباش در جلوی کاخ حاضر و پس از این که مصدق به ‌جای درب اصلی از درب دیگری خارج می ‌شود به هدایت شاهپور حمیدرضا به خانه او حمله می ‌کنند.
سال ۱۳۲۸: امام خمینی به ‌عنوان نماینده ‌ای از طرف آیت ‌الله بروجردی به دیدار محمد رضا شاه پهلوی در کاخ مرمر رفت تا در موردپرونده جنایت ابرقو با وی صحبت کند.
۲۹ آذر ۱۳۳۸: برگزاری جشن عروسی محمد رضا شاه پهلوی و فرح دیبا در کاخ مرمر.خطبه عقد را امام جمعه تهران خواند و در همان بار اول، جواب بله را از ملکه ایران گرفت.
۲۱ فروردین ۱۳۴۴: سرباز وظیفه رضا شمس ‌آبادی در کاخ مرمر محمد رضا شاه پهلوی را هدف تیراندازی قرار داد.

بررسی مساحت و معماری کاخ مرمر

درختان تنومند و برافراشته، فضای سبز محوطه و حوض پر آب در مقابل عمارت کاخ مرمر، در همان بدو ورود به محوطه، نظر هر بازدید کننده ای را به خود جلب می کنند. بنا و گنبد کاخ مرمر، چارچوب های قهوه ای رنگ، درب و پنجره های دور تا دور ساختمان و طرح های یکسان منبت کاری شده بر روی در های ورودی، نیز بسیار چشم نواز هستند. سنگ تراشی های زیبا در نمای بیرونی می تواند تداعی کننده هنر هخامنشی برای هر بیننده ای باشد.

دلیل نام گذاری کاخ مرمر، استفاده از مرمر های سبز رنگ منقوش شده به گل و بته، نقوش گیاهی و جانوری در نمای بیرونی آن بوده است. لئون تادوسیان، معمار ایرانی – ارمنی، برای طراحی و ساخت کاخ مرمر تهران از سبک معماری تلفیقی شرق و غرب بهره گیری کرده است. همین طور یک نقشه کش به نام بوریس به همراه استاد حاج اکبر کاچار معمار، در این پروژه به او یاری رسانده اند.

وسعت اصلی ساختمان کاخ مرمر 2870 متر مربع می باشد که در زمینی به مساحت 35 هزار و 462 متر مربع قرار گرفته است. در تزیین این بنا از روش های متفاوتی مانند آیینه کاری، خاتم کاری و گچ کاری و هم چنین نقاشی های برجسته استفاده شده است.

به علاوه نرده هایی از جنس سنگ مرمر در سرسرای کاخ و زیر گنبد اصلی نصب شده اند. نرده هایی که نقش هایی از دوره هخامنشی را به نمایش گذاشته اند.

در کاخ مرمر تهران، طرح هایی از شاهان قاجار و دیگر هنرمندان دوره های تاریخی مختلف کشور در سرسرای اصلی، نقش و نگار هایی بر روی دیوار ها در تالار های مختلف نیز خود نمایی می کنند که در نوع خود کاملا منحصر به فرد هستند.

معرفی بخش های مختلف موزه هنر ایران

کاخ مرمر تهران در دو طبقه با تالار های متعدد، دستچینی از تاریخ هنر ایران را در دوره های مختلف، به نمایش گذاشته است. در طبقه همکف سه تالار اول به معرفی آثار ایرانی پیش از تاریخ تا سده اولیه اسلامی مانند سفالینه های منقوش، ابزار زندگی و ظروف پرداخته است.

یکی تالار دیگر در طبقه همکف واقع شده است که گزیده ای از آثار فاخر هنر ایرانی، اسلامی در رشته های مختلف را به نمایش گذاشته است.

به منظور ورد به تالار های طبقه فوقانی، ابتدا از یک سرسرا عبور خواهید کرد که با تزیینات چشم گیر و خیره کننده، باعث جلب توجه بازدید کنندگان می شود. طبقه دوم کاخ مرمر با 9 تالار، امکان بازدید از آثار ممتاز نقاشی و نگارگری ایرانی، هنر بافته، خوشنوسی و کتاب آرایی را فراهم نموده است.

مسیر گردش در موزه هنر ایران از سمت راست طبقه همکف آغاز می شود. در هر یک از تالار های موزه که گام بردارید، با جلوه ای بی نظیر از هنر، رنگ و نور ایرانی مواجه خواهید شد. تالار هایی کوچک با گچ کاری های سقف و دیوار های دیدنی که هر کدام بیانگر هنر خاصی از کشور ایران می باشند.

همان طور که متوجه شدید، کاخ مرمر تهران یا همان موزه هنر ایران، از تالار های مختلفی تشکیل شده است و تالار ها در دو طبقه تقسیم بندی شده اند. در ادامه یک به یک این تالار ها را برای شما شرح خواهیم داد:

طبقه اول: سالن انتظار، بخش اداری، تالار هنر کهن، تالار باستان یک، تالار باستان دو، تالار هنر ایرانی اسلامی، نمازخانه، تالار کنفرانس و مسیر بازدید

طبقه دوم: تالار نقش، تالار رنگ، تالار آیینه، تالار ترنج، تالار خاتم، تالار کتابت، تالار صناعت، تالار نور، تالار نگارین

تالار ورودی یا سرسرا

تالار ورودی یا همان سرسرا، نشان دهنده مجموعه کم نظیر از تزیینات داخلی بنا می باشد. دیوار های این تالار را تا ارتفاع یک متر، سنگ مرمر زرد مایل به نارنجی پوشانده اند و سقف دارای گچ بری و رنگ آمیزی با ته رنگ سبز نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. پلکان مرمری سرسرا نیز با سنگ تراشی و نقش بندی برجسته، بر گرفته از هنر هخامنشی و ساسانی تزیین شده اند و می توان نقوش گل و بوته و شاخ و برگ گیاهان را در آن ها مشاهده نمود.

در بالای سرسرا، یک اتاق گنبدی شکل چشم نوازی می کند که طرح آن از گنبد مسجد شیخ لطف الله الهام گرفته شده است. این گنبد اثر هنرمندانی مانند استاد حسین لرزاده، حسین کاشی تراش، اسماعیل خاک نگار مقدم و ابراهیم کاظم پور می باشد.

از دیگر دیدنی های تالار ورودی می توانیم به تزیینات مقرنس گچی و کاشی کاری هفت رنگ حاج محمود ارش نگار و طرح های استاد حسین بهزاد اشاره کنیم.

دیوار های شمالی و جنوبی تالار ورودی، تابلو هایی از هنرمند آلمانی به نام آلبرت هونمان را در خود جای داده اند. یکی از آن تصویر ایستگاه راه آهن پل ورسک و بندر نفت خیز خارک و دیگری از عمارت تخت جمشید و کاخ آپادانا می باشد.

علاوه بر تزیینات گفته شده، دو نگاره روایی بر دیواره غربی و شرقی نصب شده است که تذهیب اثر حسین طاهر زاده بهزاد با ارتفاع 6 متر را در خود جای داده است. در گوشه تالار ورودی نیز مقرنس های گچی به شکل آویزه های قندیل مانند با نقوش گیاهی، زیبایی چشم گیری را به بنا داده اند. منبت کاری درب های ورودی هر تالار با تاثیر پذیری از هنر ساسانی شامل نقوش روایی، شکارگاه، گیاهان و حیوانات اسطوره ای اثر استاد سید علی و استاد نوروز می شود.

تالار هنر کهن

آثار باستانی که در تالار هنر کهن به نمایش گذاشته شده اند، شامل سفال منقوش هزاره پنجم پیش از میلاد، سفال نخودی منقوش مخروطی هزاره چهارم پیش از میلاد، سفال نخودی منقوش هزاره سوم پیش از میلاد، پیکره الهه مادر ایلامی هزاره دوم پیش از میلاد، ظرف سفالی سه پیاله ای چرخ ساز و دست ساز هزاره اول پیش از میلاد و الهه های مفرغی هزاره اول پیش از میلاد، می شوند.

آثار تالار هنر کهن، به عنوان قدیمی ترین آثار یافت شده از فرهنگ و تمدن ایرانی هستند و از نظر باستان شناسی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشند.

تالار باستان یک

در تالار باستان یک، هنر مرتبط با دوره های تاریخی هخامنشی، اشکانی و ساسانی را مشاهده خواهید نمود. آثار شاخصی مانند ریتون هخامنشی با قدمت ۲۵۰۰ ساله، ظرف سفالی به‌شکل پا از دوره اشکانی، گردنبندهای زیبا از جنس سنگ، عقیق و شیشه و تندیس شیشه‌ای پادشاه ساسانی در این تالار قرار گرفته اند. آثار مستقر در تالار باستان یک، درخشش و شکوفایی هنر ایران پیش از اسلام را در زمینه های مختلف به نمایش گذاشته اند.

تالار باستان دوم

تالار باستان دوم، در واقع مکمل و تکمیل کننده دو تالار قبلی می باشد. در این تالار آثاری از اواخر دوره ساسانی تا دو سده اول دوره اسلامی به نمایش گذاشته شده اند. با ورود اسلام به ایران، شیوه های برخورد هنرمندان در خلق آثار هنری و به خصوص استفاده از نقوش متحول شد و سبک تزیینات تغییر کرد.

نشانه های این تغییرات را می توان در سفالینه هایی از مناطق گرگان، نیشابور و شوش مشاهده نمود.

تالار هنر ایرانی اسلامی

این تالار در برگیرنده گلچینی از زیبا ترین آثار هنری می باشد که توسط مهارت و خلاقیت هنرمندان سده های اولیه اسلامی به خصوص سده سوم هجری و پس از آن تا دوره قاجار خلق شده اند. آثار و مهارت هنرمندان ایرانی به قدری تنوع دارد که می توان آن ها را در قالب سازه های معماری مانند درب منبت کاری شده، سفالینه های منقوش، کاشی های رزین فام، جنگ افزار و شمشیر جوهر دار، سکه طلا، قطعه خوشنویسی و نقاشی مشاهده نمود که یک به یک آن ها در این تالار جا خوش کرده اند.

پس از گذشتن از تالار هنر ایرانی به یک راهرو خواهید رسید که سازندگان کاخ مرمر تهران، آن را به شما معرفی خواهند کرد.

تصویر سازندگان این بنا و شرح مختصری از نقش آن ها در ساخت این بنا بر روی دیوار ها طراحی شده است. پس از عبور از سرسرای دوم و گذر از پله ها به تالار های طبقه دوم خواهید رسید.

سرسرای دوم

با ورود پیدا کردن به سرسرای دوم و فضای میان پلکان عمارت تا زیر گنبد در طبقه بالا، ظرافت و شکوه چشمگیری را در تزیینات بنا مشاهده خواهید نمود. دو ویترین در دو طرف پلکان منتهی به سرسرای طبقه بالا تعبیه شده است که آثار زیبایی در قالب فلز کاری و قلم زنی در آن ها به چشم می خورند.

آثاری که اوج ظرافت هنر ایران در دوره معاصر را به رخ می کشد. به علاوه دو تابلو نقاشی، متعلق به مکتب آبرنگ اصفهان، از شبستان مسجد امام و گنبد مسجد شیخ لطف الله نیز در این بخش خود نمایی می کنند.

پس از بالا رفتن از پلکان، در نگاه اول متوجه تزیینات طبقه بالا، در آیینه پاگرد، کار استاد غلامرضا پهلوانی قزوینی، خواهید شد. تلفیق هنر زیبای مقرنس های گچی با گنبد در این بخش نظر هر بیننده را به خود جلب می کند.

گنبدی که طراحی و تزیینات کاشی پوسته درونی آن، به شیوه هفت رنگ، متناسب با زیر گنبد و در چهار قسمت زیر اجرا شده است:

ﻗﺴﻤﺖ اول یا پوسته درونی که با نقوش اسلیمی و ختایی از درون و نقوش شمسه و ترنج از بیرون آراسته شده است.
قسمت دوم، زیر گنبد، ترکیبی از آجر و کاشی است که نگاره‌ های آن ترنج کنگری و ترنج درهم است‌.
قسمت سوم دو ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪی، با ارتفاع کم و با نقش گیاهی به‌ صورت حاشیه تکراری است.
قسمت چهارم، ساقه گنبد که دارای ۱۶ روزنه و خشت ‌های کاشی با نقوش اسلیمی و ختایی به رنگ ‌های درخشان در زمینه سفید است.

تالار نقش

تالار نقش در واقع اولین تالار در طبقه دوم کاخ مرمر تهران می باشد که آثار زیبا و جذابی را از دوره قاجار به نمایش گذاشته است. آثاری که با تکیه بر مجالس رزم، ضیافت یا نقوش مربوط به تزیینات معماری از روی بنا بر بوم خلق شده اند.

دیوار نگاره هایی که با شمایل مرد فرنگی، نگاره ای با موضوع مجلس ملاقات شاه طهماسب و همایون شاه، یک تابلوی نقاشی زیبا از استاد محمد مدبر و دیوار نگاره های بی نظیری از سده 13 هجری با موضوع جنگ های ایرانیان در این تالار مستقر شده اند.

تالار رنگ

تالار رنگ یکی از با شکوه ترین تالار های کاخ مرمر تهران محسوب می شود که در گذشته با نام تالار سفره خانه شناخته می شده است. در این تالار علاوه بر تزیینات معماری خیره کننده مانند گچ بری های سقف و یا تزیینات بخاری دیواری، تابلو های دیواری در ابعاد بزرگ و متناسب با آن فضا را مشاهده خواهید کرد که شکوه بی نظیری را به تالار بخشیده اند.

گچ بری های تالار رنگ توسط اساتید برجسته ای مانند حسن رضایی (معروف به حسن ناخوش) صورت پذیرفته است. به علاوه نگارگری هایی استاد طاهر زاده بهزاد و شاگردان او با داستان هایی از ادبیات ایرانی همانند شیخ صنعان، دختر ترسا، بهرام گور در حال شکار، در کنار هنر تذهیب زینت بخش دیوارهای این تالار خود نمایی می کنند.

تالار آیینه

تالار آیینه کاخ مرمر تهران یکی از بهترین تالار های آیینه در ایران به شمار می آید و به تنهایی می تواند یکی از شاخصه های بنا معرفی شود. این تالار در سال 1317 به طول 14 متر و ارتفاع هفت متر ساخته شده و سقف و دیوار های آن از آیینه کاری پوشیده شده اند.

رضا آذر فشان، استاد مختاری، استاد جعفر خان کاشانی، استاد حسین عبد الباقی کاشانی، استاد شیخ حسین کیانفر، استاد کریم منیژه، استاد حسین چپ و استاد الباقی از هنرمندانی بودند که در ساخت تالار آیینه نقش داشتند.

روکش چوب پرده های نصب شده در تالار آیینه، از ورق نقره تشکیل شده است و آن ها را با گل میخ های برجسته به دیوار متصل نموده اند. کف تالار تا سال 1346 با پارکت پوشانده شده بود. در آن سال کف تالار آیینه تعویض و به جای پارکت، سنگ مرمر دو رنگ استفاده شد.

ترکیب خاتم و آیینه در ازاره این تالار تا ارتفاع 90 سانتی متر، یکی از ویژگی های منحصر به فرد تالار آیینه محسوب می شود. ازاره به بخش سنگی از دیوار اتاق یا ایوان گفته می شود که کف طاقچه تا روی زمین آماده باشد.

لازم است بدانید که در خاتم های ازاره تالار آینه، تقریبا از یک تن نقره استفاده شده است. قالی «نعمواغلویی» از دیگر آثار چشم نواز این تالار محسوب می شود. این قالی یکی از نفیس ترین و بزرگ ترین قالی هایی می باشد که به صورت اختصاصی برای تالار آیینه بافته شده است.

تالار ترنج

در این تالار قالیچه های ابریشمی و بافته هایی از دوره صفوی و قاجار مانند ترمه، پته، سرمه و… خود نمایی می کنند. یکی از بهترین نمونه های بافته ها در این تالار قالیچه ای از دوره صفوی با طرح محرابی، گلدانی بزرگ و پر از گل در پایین و گلدانی کوچک در بالای طرح بر زمینه ای یک رنگ می باشد که حاشیه های ظریفی در اطراف آن به چشم می خورد.

تالار خاتم

تالار خاتم که به عنوان نفس گیر ترین تالار کاخ مرمر تهران به شمار می آید، باعث جلب نظر هر بیننده به خود می شود. این تالار تمام خاتم از آثار با شکوه خاتم در دوره معاصر محسوب می شود. ساخت تالار خاتم بین سال های 1314 تا 1316 به سرپرستی محمد حسین صنیع خاتم (امین الصنایع) و 72 تن خاتم کار دیگر صورت گرفته است. این تالار با طول هشت متر و عرض 6 متر در ضلع شرقی کاخ در طبقه اول واقع شده است.

تالار مشق (خط و کتابت)

تالار مشق، هنر خط و کتابت در بین هنر های ایرانی را به بازدید کنندگان معرفی می نماید. از گذشته های دور تا به امروز، پیوندی عمیق بین ایرانیان و نگارش و آداب زیبا نویسی وجود داشته است. از سده های میانه اسلامی، خوشنویسی نه فقط برای نگارش متون رسمی یا تزیین بنا، بلکه به عنوان هنری مستقل، در کتاب آرایی مورد استفاده قرار می گرفت. نسخ خطی، ابزار های مورد نیاز برای خوشنویسان مانند قلمدان ها و ابزار های نگار در تالار مشق به معرض نمایش گذاشته شده اند.

تالار صناعت

نمونه هایی مانند کاشی برجسته، کاشی هفت رنگ از میرزا آقا امامی، در های چوبی، تخته های منقوش زیر سقف، طاقچه های منقوش دوره قاجار و سایر اجزای معماری مورد استفاده در محیط زندگی، با تزیینات، نقوش یا شیوه های ساخت و پرداخت منحصر به فرد در تالار صناعت کاخ مرمر تهران قرار گرفته اند.

تالار نور

تالار نور توسط اساتید برجسته ای به نام های حسن رضایی، محمد گرایش نژاد، حسین رضایی و غلامعلی مسگر ساخته شده است. اما گچ بری قلاب های سقف با ریسه های گل را علی جواهری به اتمام رساند و در نهایت استاد غلامرضا پهلوان قزوینی به همراه گوره خود، کار سرسرای زیر سالن آیینه را انجام داد.

این تالار در گذشته با نام تالار نیمه آیینه نیز شناخته می شده است. آثار مهمی چون پرده مبارکه خانه خدا به همراه متعلقات آن، ابزار های روشنایی مانند چراغ واره و پیه سوز، در تالار نور قابل بازدید هستند.

تالار نگارین

تالار نگارین که آخرین تالار در طبقه بالای کاخ مرمر تهران می باشد، آثار هنرمندان نگارگر را در خود جای داده است. این تالار به عنوان نماینده هنر ایران، به خصوص نگارگری در 100 سال اخیر به شمار می آید.

آثاری از نقاشی های اواخر دوره قاجار از هنرمندانی مانند میرزا آقا امامی، حسین خطایی، حسین ظاهر زاده بهزاد، حاج حسین مصور الملکی و محمود فرشچیان در این تالار به نمایش گذاشته شده اند. در بین آثار نگارین نیز می توان به نمونه های فاخری از هنر سوخت معرق، سوخت برجسته، سوخت مطبق، معرق برجسته، معرق زری، معرق ملون و معرق هزار رنگ نیز نام برد که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کنند.