عمارت عالی قاپو اصفهان

کاخ عالی قاپو در میدان نقش جهان اصفهان واقع شده است که به عنوان یکی از زیبا ترین نمونه های معماری دوره صفویان محسوب می گردد. عمارت عالی قاپو اصفهان با داشتن معماری برجسته و تزیینات قابل توجه از هنرمندان سرشناس ایرانی، باعث جلب نظر و توجه بسیاری از گردشگران خارجی و داخلی به خود شده است. از مهم ترین بخش های کاخ عالی قاپو می توانیم به سر در ورودی کاخ، تالار های مجلل، تالار موسیقی در بالا ترین طبقه و آثار هنری برجسته در نقاط مختلف عمارت عالی قاپو اشاره کنیم. پایه های اصلی این عمارت، نیز بر چوب بنا شده اند و همین باعث جذابیت دو چندان معماری عمارت عالی قاپو اصفهان شده است.

یکی از مورد توجه ترین جاذبه های گردشگری شهر اصفهان، کاخ عالی قاپو می باشد. برای آشنایی بیش تر با این بنای تاریخی و همین طور قسمت های مختلف آن، در این مطلب به آن پرداخته ایم. با ما همراه باشید.

معرفی بنای عالی قاپو

کاخ عالی قاپو یکی از زیبا ترین بنا های تاریخی به جا مانده از دوران حکومت صفویان محسوب می شود و در دسته دیدنی های شهر اصفهان قرار می گیرد. کاخ یا عمارت عالی قاپو در ضلع غربی میدان نقش جهان اصفهان و درست مقابل مسجد شیخ لطف الله واقع شده است.

در گذشته عمارت عالی قاپو با نام های دولتخانه مبارکه نقش جهان و یا قصر دولتخانه خوانده می شود. کاخ عالی قاپو با داشتن 1800 متر مربع مساحت، 6 طبقه و 38 متر ارتفاع، از دیدنی های تاریخی شهر اصفهان می باشد. عالی قاپو تنها بنایی محسوب می شود که نسبت به سایر بنا های پیرامون میدان پیش آمدگی دارد و در زمان خود به عنوان نمادی از قدرت حکومتی به شمار می رفت. این بنا با داشتن معماری زیبا بر پایه چوب، یکی از بزرگ ترین و با شکوه ترین بنا های آن دوران محسوب می شد.

سر در ورودی عمارت عالی قاپو در زمان صفویان، دروازه ورود به تمام بنا های سلطنتی در میدان نقش جهان بوده است. شاه عباس اول صفوی، به منظر نشان دادن قدرت و شکوه دولت خود، دستور به ساخت عمارت عالی قاپو داد. جلسات مهم حکومتی، استقبال از میهمانان خارجی و همین طور مراسم دولتی در این کاخ برگزار می شد. هم چنین بالکن این عمارت محلی برای اتراق شاه عباس و اطرافیان او در زمان برگزاری مسابقات چوگان و اسب سواری در میدان نقش جهان و تماشای این مسابقات بود.

عمارت عالی قاپو در زمان شاه عباس اول، بسیار مورد احترام و توجه قرار می گرفت و عبور از در ورودی این بنا برای تمامی افراد امکان پذیر نبود. در بازدید از میدان نقش جهان اصفهان، این ساختمان 6 طبقه توجه بسیاری از گردشگران را از گذشته های دور تا به امروز، جلب می کند.

کاخ عالی قاپو که با عنوان بلند ترین کاخ دوران صفوی شناخته می شود، با پلکانی باریک از طبقه همکف به طبقات بالا متصل شده است. بالا رفتن از این پله ها به دلیل ارتفاع بلند آن ها کمی دشوار می باشد. اما در پس آن ایوانی زیبا با ستون های چوبی قرار دارد که ارتفاعش به 20 متر می رسد و تماشای میدان نقش جهان از فراز آن بسیار لذت بخش است.

در این ایوان می توانید مسجد شیخ لطف الله را رو به رو خود مشاهده کنید. سر در قیصریه درست در سمت چپ و مسجد شاه دقیقا در سمت راست واقع شده اند. عمارت عالی قاپو یکی از جالب توجه ترین بنا های تاریخی در میدان نقش جهان اصفهان محسوب می شود.

بررسی تاریخچه عالی قاپو اصفهان

قدمت عمارت عالی قاپو به حکومت صفویان در ایران باز می گردد. هنگامی که شهر اصفهان به عنوان پایتخت فرماندهی شناخته شده، این عمارت بنا گردید. بر اساس برخی از مستندات تاریخی به دست آمده، کاخ عالی قاپو بر روی کاخی از دوران تیموریان ساخته شده است که قدمت آن به سال 1000 تا 1006 هجری قمری می رسید.

عمارت عالی قاپو اصفهان به دستور شاه عباس اول و در سال 1054 هجری قمری (بین سال های 971 تا 977 هجری شمی) ساخته شده است. البته تکمیل ظرایف و تزیینات عمارت عالی قاپو پس از مرگ شاه عباس اول انجام شد. شاه صفوی، سفرا و شخصیت های علی قدر را در این کاخ میزبانی می کرد. ساخت کامل بنای عالی قاپو و تکمیل تزیینات داخلی این عمارت در طول پادشاهی شاه عباس اول، شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین صورت گرفته است.

این فاصله زمانی که مراحل ساخت بنا به صورت متناوب در آن جریان داشته است، نزدیک به 100 سال طول کشیده است. پایه گذاری بنا بیش تر به زمان شاه عباس اول و دوم و مرمت و تزیین آن به زمان پادشاهی شاه سلطان حسین باز می گردد. صائب تبریزی در پایان بنای این تالار، قصیده قرایی سروده آن را تقدیم به شاه عباس کرده است که در ادامه آن را می خوانیم:

در تزیینات داخلی بنای عمارت عالی قاپو، آثار هنری برجسته خوش نویسی و مینیاتور از دوران بعد از شاه عباس اول نیز به چشم می خورد. این مسئله نشان از تکمیل کاخ عالی قاپو پس از مرگ وی دارد. با توجه به هدف شاه عباس از ساخت عمارت عالی قاپو که استفاده از آن به عنوان «قصر دولتخانه» بود، معماری بنا توسط برجسته ترین معماران ایرانی طراحی شد. این اقدامات پس از جا به جایی پایتخت از شهر قزوین به اصفهان انجام شدند.

پیش از تغییر پایتخت در دوره صفویان، بنایی به همین نام در شهر قزوین، به عنوان محل استقرار صفویان وجود داشت. به همین خاطر و به اعتقاد برخی از مورخان، کاخ عالی قاپو اصفهان نمونه مجلل تر از کاخ عالی قاپو در خیابان سپه قزوین می باشد که شاه عباس اول آن را به منظور نشان دادن اقتدار و عظمت دولت خود، تصمیم به ساخت آن گرفت.

بنای اولیه با سرعت زیادی در زمان شاه عباس به اتمام رسید. اما می توان مراحل تکمیل این عمارت را در دوره های مختلف تقسیم نمود. کارشناسان از روی کتیبه ها و اشعار نوشته شده داخل بنا به این اطلاعات دست پیدا کرده اند.

به طور مثال وجود کتیبه ای به خط نستعلیق در زمان شاه سلطان حسین نشان می دهد که تزیینات طبقه سوم در زمان آخرین پادشاه صفوی اضافه و یا مرمت شده است.

در ابتدا ساخت عالی قاپو و در مرحله اول، این بنا تنها به منظور برقراری مسیر ارتباطی میان باغ نقش جهان و دیگر کاخ های اطراف ساخته شد و صرفا پادشاه و درباریان به منظور انجام امور تشریفاتی، استقبال از مهمانان خارجی و انجام برخی امور اداری از آن استفاده می کردند.

البته فضایی اختصاص داده شده به استراحت و زندگی شاه با امکانات مناسب در عالی قاپو تعبیه شده بود. بازار اطراف عالی قاپو در ابتدا تنها یک طبقه بود و ورودی عمارت عالی قاپو به مغازه ها اشراف داشت.

با بزرگ تر شدن و گسترش پیدا کردن شهر اصفهان و هم چنین افزایش جمعیت ساکن در این شهر و مهاجرت از آبادی های اطراف به پایتخت، بر اهمیت مقر حکومت نیز افزوده شد و به همین منظور، بر تعداد طبقه های عمارت عالی قاپو اضافه کردند.

در سال 1053 هجری قمری در زمان سلطنت شاه عباس دوم، ایوانی با 18 ستون چوبی به ارتفاع 10 متر به طبقه سوم کاخ عالی قاپو اضافه گردید. ستون های الحاقی با آیینه پوشانده و سقف آن با صفحات بزرگ نقاشی تزیین شدند. دیوار های ایوان دارای دو پوشش تزیینی بود که اولی در زمان شاه عباس دوم و دومی در زمان شاه سلطان حسین به آن اضافه شد.

از فراز آخرین طبقه کاخ عالی قاپو و ایوان با شکوه آن، شاهان صفوی و میهمانان آن ها به تماشای بازی چوپان، چراغانی، آتش بازی و نمایش های میدانی می نشستند. وسعت این ایوان ستون دار حدود 480 متر مربع می باشد و کف آن با تیر های چوبی، شناژ بندی شده که باعث افزایش استحکام و مقاومت آن شده اند.

با این تغییرات، شکل ظاهری ساختمان تفاوت های زیادی کرد و به شکل امروزی نزدیک تر شد. ورودی مجلل امروزی در این زمان بنا شد و از شکل ساده خود درآمد. بر تعداد طبقات و اتاق های کاخ نیز افزودند. این دوره را می توان دوران طلایی صفویان نامید که در اوج قدرت، شهرت و محبوبیت قرار داشتند.

پس از آن، تصمیم به افزایش امکانات رفاهی کاخ عالی قاپو به منظور اقامت میهمانان گرفتند و تالار موسیقی نیز در آخرین طبقه به عمارت عالی قاپو اصفهان اضافه گردید. سالن موسیقی از نظر معماری تفاوت هایی با دیگر قسمت های کاخ دارد و داخل آن تزیینات بسیار زیبایی اجرا شده است.

پس از تغییرات بنا، ایوان مشرف به باغ نیز گسترش پیدا کرد تا برای تماشای رویداد ها و مراسم و مسابقات داخل میدان، فضای بیش تری به منظور تماشا وجود داشته باشد. به همین خاطر ایوان را تا هفت متر از دکان های بازار جلو تر بردند و سپس بخش ورودی عمارت را نیز وسعت دادند تا فضای کافی برای استقبال از میهمانان و رژه های تشریفاتی وجود داشته باشد.

در نهایت 18 ستون ایوان کاخ را بر پا و سقفی چوبی برای آن در نظر گرفتند. راه پله ای بلند و باریک، دسترسی به این ایوان را امکان پذیر می کرد. برای سیستم آب رسانی به کاخ عالی قاپو نیز حوضی مسی در ایوان قرار دادند تا راهی برای انتقال آب به بالای کاخ باشد. بنای عالی قاپو از کامل ترین عمارت های پادشاهی در زمان خود محسوب می شود.

در طول تاریخ به دلیل جنگ ها و عوامل طبیعی مختلف، خسارت های بسیاری زیادی به عمارت عالی قاپو اصفهان وارد شد. حمله افغان ها، جنگ های داخلی، انتقال پایتخت از اصفهان و بی توجهی پادشاهان صفوی پس از شاه عباس به این عمارت، از عوامل تخریب برخی از قسمت ها و آسیب به بنای کاخ عالی قاپو بوده اند.

در دوره قاجار، عالی قاپو چند سال محل سکونت و کار ظل السلطان بود و او تغییراتی در کتبیه های آن ایجاد کرد. کتیبه های جبهه شرقی بنا و الواح خطی سر در ورودی نشان دهنده همین امر می باشد که طی اشعاری به تعمیرات سال 1274 اشاره می کند.

در طول سال های گذشته نیز مرمت بخش های مختلف کاخ عالی قاپو ادامه داشته است و در سال 1384، داربست هایی را برای انجام عملیات تقویت استحکام بنا، مرمت و نظافت نمای عمارت و بازسازی بخش های تخریب شده نصب کردند. مرمت بنای عالی قاپو 12 سال به طول انجامید و سپس داربست ها برداشته شدند. اما کار باز سازی تزیینات داخلی و بخش های دیگر هم چنان ادامه دارد.

کاخ عالی قاپو کجا است؟

کاخ عالی قاپو در شهر اصفهان و در ضلع غربی میدان نقش جهان واقع شده است. میدان نقش جهان در مرکز شهر اصفهان و نزدیک به شمال این شهر قرار گرفته است. برای رسیدن به عمارت عالی قاپو باید به سمت میدان نقش جهان حرکت کنید.

خیابان حافظ از سمت شرق و خیابان سپه از سمت غرب به میدان نقش جهان دسترسی دارند. در صورتی که قصد بازدید از عمارت عالی قاپو و میدان نقش جهان را دارید، می توانید از خیابان استانداری در غرب میدان خود را به خیابان های سپه و یا سعدی برسانید. در صورتی که با وسیله نقلیه شخصی به سمت میدان نقش جهان می روید، خیابان سپه به دلیل داشتن پارکینگ گزینه مناسب تری محسوب می شود.

توجه داشته باشید منطقه ای که میدان نقش جهان در آن واقع شده است، از مناطق شلوغ و پر تردد شهر اصفهان محسوب می شود و این امکان وجود دارد که ظرفیت پارکینگ در روز های تعطیل و شلوغ زود تکمیل شوند. پس بهتر است بازدید از عمارت عالی قاپو و سایر دیدنی های میدان نقش جهان را به ساعت های پایانی روز موکول نکنید.

• آدرس عمارت عالی قاپو: شهر اصفهان، خیابان استانداری، خیابان سپه، میدان نقش جهان، ضلع غربی میدان
• زمان بازدید: همه روز های هفته از ساعت 9 صبح تا 6 عصر
• هزینه بلیط عمارت عالی قاپو: برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت می باشد.
• عمارت عالی قاپو در روز های 14 و 15 خرداد، 21 ماه رمضان، 28 صفر و تاسوعا و عاشورا تعطیل می باشد.

بررسی پلان عالی قاپو

عمارت عالی قاپو، یک ساختمان 6 طبقه با حدود 48 متر ارتفاع می باشد. از آن جا که از بام طبقه آخر می توان تمام مناظر شهر را مشاهده نمود، خود بام نیز یک طبقه محسوب می شود و برخی می گویند که عالی قاپو هفت طبقه است. در این ساختمان طبقات مختلف به وسیله سه راه پله به یکدیگر متصل شده اند.

در طبقه اول عمارت عالی قاپو دو سالن اصلی به چشم می خورد که به منظور انجام امور اداری در زمان صفویان مورد استفاده قرار می گرفته اند. این قسمت در گذشته «صدر خانه» یا «کشیک خانه» نام داشته است.

آن چه در نمای ساختمان عالی قاپو در نگاه اول جلب توجه می کند، ایوان بزرگ با ستون های بلند چوبی می باشد. در کاخ عالی قاپو، به دلیل طراحی ویژه ساختمان، تعداد طبقات ساختمان از جهت های مختلف نما متفاوت به نظر می رسد. این عمارت از داخل میدان نقش جهان در دو طبقه دیده می شود. اگر از دو طرف ساختمان به عالی قاپو نگاه کنید، سه طبقه را مشاهده خواهید کرد و از نمای پشت، این کاخ در پنج طبقه خود نمایی می کند. اما در واقع عمارت عالی قاپو در 6 طبقه ساخته شده است. طراحی پلان عالی قاپو این عمارت را به دو بخش ورودی کاخ و ساختمان اصلی تقسیم می کند که در ادامه به بررسی آن ها پرداخته ایم.

ورودی کاخ عالی قاپو به دلیل کاربرد های مختلفی که در گذشته داشته است، به شکلی وسیع طراحی شده و بالای آن، ایوان کاخ قرار گرفته است. دو طرف پشت در ورودی، اتاق های مخصوص امور اداری قرار داشته اند. پس از ورودی کاخ، راهرویی شمالی – جنوبی واقع شده است که عمارت اصلی کاخ پشت آن تعبیه شده است.

پلکان مرتبط با طبقه های بالا در کاخ مارپیچ می باشد. طبقه های بالا اتاق های بیش تر و تالار های بزرگ دارند و بالا ترین اتاق در طبقه ششم با طرحی ویژه مانند یک استودیو بزرگ موسیقی می باشد. طراحی این اتاق به گونه ای انجام شده است که در گذشته صدای موسیقی از آن در تمام عمارت پخش می شده است. طراحی ساختمان کاخ عالی قاپو با توجه به زمان ساخت آن بسیار استادانه و اصولی انجام شده است و در طراحی بخش های مختلف ساختمان، مهارت طراحان به وضوح حس می شود.

بررسی ورودی کاخ عالی قاپو اصفهان

ورودی کاخ عالی قاپو در میدان نقش جهان، به دلیل کاربری آن در گذشته، از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. این ورودی در گذشته به عنوان محل رفت و آمد و محور اتصال میان باغ نقش جهان و مجموعه و عمارت هایی مانند دولت خانه، رکیب خانه، جبه خانه، تالار تیموری، تالار طویله، تالار سر پوشیده، کاخ چهلستون و دیگر ساختمان ها و کاخ های اداری بود و از این ورودی به عنوان دروازه دولتخانه یاد می شد.

بر اساس برخی از روایات تاریخی، شاه عباس اول پس از پیشکش در نقره ای به بارگاه امام علی (ع در شهر نجف، درب قبلی بارگاه امام علی (ع) را به اصفهان آورد و در ورودی عمارت عالی قاپو نصب نمود. به همین دلیل تا به امروز نیز ورودی این عمارت جایگاه ویژه ای میان مردم دارد.

اگر چه امروز از ورودی عمارت عالی قاپو در میدان نقش جهان برای رفت و آمد استفاده می شود، در حقیقت کاخ عالی قاپو پنج ورودی مختلف دارد. به دلیل زیبایی و شهرت، بیش تر به ورودی اصلی این عمارت در میدان نقش جهان پرداخته می شود. اما چهار درب دیگر به خصوص در گذشته محل رفت و آمد از اطراف و خیابان پشتی بوده اند. ورودی های دیگر عالی قاپو؛ درب چهار حوض در ضلع شمالی کاخ، درب شاهی مشرف به دروازه شهر یا دروازه دولت در غرب عمارت، درب حرمسرا و درب جبه خانه یا مطبخ می باشند.

بررسی معماری بنای عالی قاپو اصفهان

عمارت عالی قاپو با داشتن معماری منحصر به فرد، به عنوان نمونه ای از بنا های دوره صفویان محسوب می شود. ساخت بنای کاخ و سر در ورودی عالی قاپو در دوران پادشاهی شاه عباس اول، شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین صورت گرفته است. دروازه ورودی بخشی قابل توجه در معماری بنای عالی قاپو محسوب می شود.

در قسمت بالای در ورودی، کتیبه ای با عبارت «انا مدینه العلم و علی بابها» به چشم می خورد که امروزه بخش هایی از آن از بین رفته است و با فرض این که قدمت آن به دوره صفویان باز می گردد، می توان متوجه شد که یکی از محور های اصلی ساسی شاه عباس اول، اختلاط مذهب شیعه با ساختار حکومتی بوده است.

دو طرف ورودی، از داخل، دو سکو سنگی واقع شده است. ساختمان اصلی عمارت کمی جلو تر قرار گرفته و این قسمت که حد فاصل بین ورودی تا ساختمان اصلی به شمار می رود، طاق های جناغی دارند که در طبقه های دیگر، همین طاق ها به شکل کوچک تر به چشم می خورند.

این فضا با داشتن مساحتی حدود 64 متر مربع و ارتفاعی معادل 11 متر، یکی از زیبا ترین الگو های نقوش اسلیمی و ختایی محسوب می شود. با حضور در هر یک از کنج های این فضا و گفتن کلمه ای، فردی که در کنج متقارن آن قرار دارد، صدا را به صورت کامل و بلند می شوند. این ویژگی های آکوستیکی فضا در بدو ورود نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

طبقه همکف به وسیله دو پلکان مارپیچ در دو طرف به طبقه های بالا دسترسی دارد که این پلکان ها با 94 پله به طبقه آخر منتهی می شوند. پلکان زیگزاگ این طبقه به منظور استفاده پادشاه و خانواده او تعبیه شده است.

بالای کاخ در واقع سه طبقه ساخته شده است که هر کدام دو قسمتی است و به همین خاطر در 6 طبقه خلاصه می شود. البته همان طور که پیش تر گفته شد، از هر طرف ساختمان تعداد طبقه ها متفاوت دیده می شوند. از نمای ضلع شرقی دو طبقه، از نمای ضلع غربی پنج طبقه و از طریق راه پله ویژه ملاقات های شاهانه، هفت طبقه نشان داده می شود.

ایوان بزرگ عالی قاپو با داشتن 18 ستون چوبی در طبقه سوم و در ارتفاع 28 متری ساخته شده است که در میان ستون های آن حوضی مسی تعبیه شده بود که در گذشته آب از آن فوران می کرد. در طبقه های کاخ، اتاق های بزرگ در مرکز و اتاق های کوچک در اطراف آن قرار گرفته اند.

از برجسته ترین بخش های معماری در کاخ عالی قاپو می توانیم به معماری تالار موسیقی طبقه آخر اشاره کنیم که به شکل چلیپا طراحی شده است و حدود 63 متر مربع مساحت دارد. در دیوار های این تالار تصاویر زیبایی از جام و ساز بر دیوار ها حک شده اند و این حفره های ظریف، باعث انعکاس صدای موسیقی در ساختمان می شده است.

در واقع معماری این اتاق به گونه ای صورت گرفته است که صدای موسیقی از این تالار در فضای کاخ بپیچد. تالار موسیقی از سه اتاق تشکیل شده است. دو اتاق بزرگ تر و یک اتاق کوچک تر. امروزه نیز این بخش از کاخ عالی قاپو از زیبا ترین بخش های این ساختمان به شمار می رود. برد ریچادز، نقاش معروف اروپایی، درباره تزیینات گچ بری این اتاق چنین می نویسد:

« این تو رفتگی ها مانند قطعات مختلف پازل با تناسب خاصی کنار یکدیگر قرار گرفته اند.»

حوض مسی ایوان کاخ برای آب رسانی به طبقه های بالا و آب رسانی به ساختمان ساخته شده بود و در ساخت آن تکنیک های مهندسی برجسته به چشم می خورد. در ساخت این حوض از سنگ و مس استفاده شده است و با دم و بازدم هوا، حوض پر و خالی از آب می شد. این حوض در گذشته باعث خنکی هوای ایوان بالای کاخ می شده اما در حال حاضر غیر قابل استفاده می باشد. حوض مسی ایوان بالا را در زمان سلطنت شاه سلطان حسین ساخته اند.

بررسی تزیینات داخلی عالی قاپو

تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو یکی از جالب توجه ترین بخش های معماری در این بنا می باشد. از ورودی عمارت عالی قاپو تا بالا ترین بخش ساختمان در تالار موسیقی نمونه های زیبایی از تزیینات ایرانی و سنتی دیده می شود و بخش های مختلف را با هنر دست هنرمندان ایرانی زینت داده اند. هر طبقه از عمارت عالی قاپو، تزیینات منحصر به فرد خودش را دارد و در قسمت های مختلف این ساختمان می توان رد گچ کاری ها و نقاشی های زیبا را مشاهده نمود.

یکی از زیبا ترین بخش های کاخ عالی قاپو در گذشته، ستون های زیبای چوبی در طبقه سوم بوده اند که همه آن ها را با آیینه کاری تزیین کرده بودند و سقف ایوان را نیز نقوش برجسته چوبی و نقش و نگار های هنرمندانه پوشانده بودند. در تالار زیبای پشت ایوان نیز، نقاشی های برجسته در سراسر دیوار ها زیبایی بنا را دو چندان می کنند. متأسفانه امروزه خری از آیینه کاری ها نیست و بخش های زیادی از نقاشی ها از بین رفته اند.

از ایوان کوچک پشت تالار در طبقه سوم، گنبد توحید خانه به چشم میخ ورد. ایوان کاخ عالی قاپو محل تماشای مسابقات و مراسم داخل باغ نقش جهان در دوران صفویان، توسط پادشاهان نیز بوده است. حوض مسی وسط ایوان را با سنگ های مرمرین مزین کرده اند. در گذشته وسط این حوض مسی فواره هایی وجود داشته است که امروزه اثری از آن ها به چشم نمی خورد.

تالار موسیقی عمارت عالی قاپو، همان طور که پیش تر اشاره شد، در بالا ترین طبقه، به زیبا ترین شکل ممکن طراحی شده است. گچ بری های سه بعدی و برجسته و حکاکی جام ها و آلات موسیقی بر روی دیوار های این تالار از برجسته ترین مشخصه های اتاق موسیقی می باشند. از سوی دیگر طراحی مهندسی صدا در این بخش از عمارت با توجه به زمان ساخت عالی قاپو، یک شاهکار مهندسی محسوب می شود.

نقاشی های تالار موسیقی با سایر نگارگری های کاخ عالی قاپو تفاوت هایی دارد. در سبک نقاشی تابلو ها و نقاشی های این اتاق می توان نمونه هایی از هنر نگارگری غربی را مشاهده نمود. فضای این بخش از کاخ به شیوه ای مدرن تر نسبت به سایر طبقات ساخته شده است و این تفاوت در آثار هنری موجود در آن به خوبی قابل رویت می باشد.

در تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو نقاشی های برجسته ای از هنرمند معروف دوره صفوی، رضا عباسی به چشم می خورد. متاسفانه بخشی از این آثار نیز آسیب های جدید دیده اند. هر چند این آسیب ها چیزی از ارزش نقاشی های به جا مانده کم نمی کند.

در تزیینات بیرونی مارت عالی قاپو تزییناتی زیبا و سنتی انجام شده است. کاشی های هفت رنگ، خطوط اسلیمی، نقاشی های گل و شکارگاه ها و گچ بری های زیبا، بنای این عمارت را مزین نموده اند. گچ بری در زمان صفویان هنری تازه و نو بوده است و سبک گچ بری «کشته بری» نیز در زمان صفویان شکل گرفت که نوعی بسیار ظریف و هنرمندانه از این هنر به شمار می آید.

این گچ بری ها از نمای دور شباهت زیادی به نقاشی دارند. در گچ بری های داخلی، نقوش گلدان، بطری، صراحی و دیگر ظرف ها به چشم می خورند. این سبک از هنر گچ بری نیز «تنگ بری» نامیده می شود که در عمارت عالی قاپو نمونه های آن به وفور قابل مشاهده هستند.

از دیگر مشخصه های داخل کاخ عالی قاپو، می توانیم به استفاده از فرش های پر نقش و نگار اشاره کنیم. تزیینات مقرنس نیز که از خصوصیات معماری بنا های تاریخی اسلامی می باشد، نیز در این کاخ به چشم می خورند. شکل مقرنس ها از سه تا چند ضلعی تغییر می کند و اشکال مدور نیز در میان آن ها دیده می شود.

پادشاهان صفوی علاقه زیادی به هنر نگارگری و نقاشی داشته اند و نمونه کار های باقی مانده در کاخ عالی قاپو، از مهم ترین آثار تاریخی باقی مانده در اصفهان می باشند. البته در نقاشی های دیواری موجود در کاخ عالی قاپو، نام خالق اثر و تاریخ ثبت آن ها ذکر نشده که همین باعث سختی کار کارشناسان می شود.

نقاشی های عمارت عالی قاپو اصفهان تصاویر زیبا و مینیاتوری از هنر سنتی ایرانی و نگاره های مدرن و غربی را در بر می گیرند. نقاشی های رضا عباسی و سبک شبیه به آن ها در طبقه های اول، دوم، چهارم و پنجم و نقاشی های مدرن در طبقه های سوم و ششم واقع شده اند. روی نقاشی های کاخ را با محلولی تثبیت کننده پوشانده اند که باعث حفاظت بیش تر از این نقاشی ها شده است.

در میان تزیینات داخلی عمارت عالی قاپو، روی دیوار ها، طاق ها و سقف ها، تذهیب با طلاکاری به چشم می خورد. در این سبک از هنر تذهیب، پس از قرار دادن لایه چینی بر روی بخش های مورد نظر، روی آن قسمت را طلا اندود می کنند تا شیار ها از آب طلا پر شوند. این کار باعث درخشش و زیبایی دو چندان اثر می شود.

در کتیبه ها و نوشته های به جا مانده در عمارت عالی قاپو، به مرمت بخش هایی از این بنا در زمان پادشاهی شاه سلطان حسین اشاره شده است. شعر هایی نیز بر دیوار های کاخ مکتوب می باشد که به دلیل آسیب های زیان تنها کلمه ها و مصرع هایی از آن ها قابل خواندن هستند.

نقاشی های گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال وحوش و طیور و گچ بری های زیبای طبقه آخر که به شکل انواع جام و صراحی در طاق ها و دیوار ها تعبیه شده اند، از تزیینات دیدنی این بنای تاریخی محسوب می شوند. ساخت و پرداخت اشکال گچ بری در این قسمت از ساختمان برای آن نبوده است که در آن ها جام ظروف قرار دهند. چرا که نوع این کار بسیار ظریف است و کوچک ترین برخورد دست و یا شیء باعث آسیب دیدن و شکسته شدن آن ها می شود. این اشکال علاوه بر این که جنبه تزیینی دارند، باعث انعکاس نغمه ها و صدا های طبیعی می شوند. به همین خاطر تزیینات زیبا، متنوع و گسترده در عمارت عالی قاپو، در طول سالیان دراز، مورد توجه هنرمندانی از سر تا سر جهان بوده است.

مینیاتور داخل عالی قاپو اصفهان

بر دیوار های تالار پایین کاخ عالی قاپو، نقاشی های زیبایی خود نمایی می کنند که بیش تر آن ها اثر دست نقاش و هنرمند برجسته، رضا عباسی هستند. در بخش های دیگر کاخ عالی قاپو نیز تابلو های زیبای مینیاتور از این هنرمند بزرگ به چشم می خورند.

رضا عباسی هنرمند معروف ایرانی در زمان حکومت صفویان بوده است و در بسیاری از آثار تاریخی به جا مانده از این دوره در شهر اصفهان می توان تابلو های مینیاتور این هنرمند را مشاهده نمود. در تابلو های مینیاتور رضا عباسی در کاخ عالی قاپو، نقش و نگار هایی از گل و بوته، شاخ و برگ، اشکال زیبا، نقش پرندگان و حیوانات و انواع جام ها و ظرف ها دیده می شود.

مینیاتور های داخل کاخ عالی قاپو از زیبا ترین تزیینات داخل کاخ محسوب می شوند و مورد توجه بسیاری از گردشگران و علاقه مندان به آثار تاریخی و هنری قرار گرفته اند.

معرفی دیدنی های اطراف کاخ عالی قاپو

در صورتی که برای بازدید از عمارت عالی قاپو به میدان نقش جهان اصفهان بروید، می توانید از سایر بنا های تاریخی در این میدان و خیابان های اطراف آن نیز دیدن کنید. بسیاری از اماکن دیدنی اصفهان در میدان نقش جهان و خیابان های اطراف آن واقع شده اند. نام میدان نقش جهان به دلیل ظرفیت های تاریخی و فرهنگی بسیار وسیع و گسترده، در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. در چهار سوی میدان نقش جهان، بنا هایی تاریخی و با ارزش از دوران صفویان به چشم می خورد.

مسجد شیخ لطف الله در شرق میدان نقش جهان قرار دارد. این مسجد بدون صحن و مناره، با کاشی کاری های چشم نواز، از زیبا ترین آثار تاریخی در میدان نقش جهان محسوب می شد. از دیگر بنا های زیبای موجود در این میدان می توانیم به سردر قیصریه در ضلع شمالی میدان نقش جهان اشاره کنیم.

این سردر به بازار سنتی اصفهان راه دارد و بازدید از مغازه های قدیمی آن حال و هوای خاصی را القا می کند. مهم ترین اثر تاریخی به جا مانده از دوران پادشاهان صفوی در میدان نقش جهان، مسجد شاه می باشد.

این مسجد در جنوب میدان واقع شده است و از بارز ترین نمونه های معماری در آن دوران به شمار می رود. مسجد شاه نیز به دستور شاه عباس صفوی و به دست هنرمندان برجسته ایرانی مانند علی اکبر اصفهانی و علی رضا عباسی ساخته شده است.

میدان عتیق اصفهان که امروزه با نام میدان امام علی شناخته می شود، در فاصله کوتاهی در شمال شرقی میدان نقش جهان قرار دارد. این میدان با داشتن قدمتی تاریخی و بسیار بالا، از قدیمی ترین محله های شهر اصفهان محسوب می شود.

حد فاصل عمارت عالی قاپو تا زاینده رود، در گذشته محل قرار گرفتن ساختمان های تاریخی و عمارت های زیبایی بوده است که امروزه اثری از آن ها به جا نمانده است. اما کاخ هشت بهشت و عمارت چهلستون از زیبا ترین عمارت های تاریخی در نزدیکی عالی قاپو می باشند که بازدید از آن ها می تواند خاطره خوشی را برای شما رقم بزند.

در صورتی که شما هم از عمارت عالی قاپو اصفهان دیدن کرده اید و یا اطلاعاتی در مورد این بنای تاریخی دارید، آن را در انتهای مطلب با سایر کاربران با من بیا به اشتراک بگذارید.

پرسش های متداول

کاخ عالی قاپو کجا است؟

کاخ عالی قاپو در ضلع غربی مدان نقش جهان در شهر تاریخی اصفهان قرار دارد.

کاخ عالی قاپو متعلق به کدام دوره تاریخی می باشد؟

عمارت عالی قاپو یکی از برجسته ترین نمونه های معماری در دوره صفویان می باشد.

کاخ عالی قاپو توسط چه کسی ساخته شده است؟

بنای کاخ عالی قاپو به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده است و گسترش و تزیینات آن در دوره شاه عباس دوم و شاه سلطان حسین صورت پذیرفته است. این کاخ نمونه گسترده تر کاخ عالی قاپو قزوین می باشد و پس از تغییر پایتخت صفویان توسط شاه عباس اول از قزوین به اصفهان، در میدان نقش جهان ساخته شد.

چرا از کاخ عالی قاپو بازدید کنیم؟

معماری زیبا و برجسته، تزیینات منحصر به فر و آثار هنری به جا مانده از رضا عباسی، هنرمند بزرگ ایرانی در دوره صفویه، از جاذبه های کاخ عالی قاپو به شمار می روند.