تئاتر شهر؛ ساختمانی فرهنگی در تهران

در صورتی که علاقه زیادی به تئاتر و ادبیات نمایشی داشته باشید، بدون تردید تا به حال از ساختمان تئاتر شهر تهران دیدن کرده اید. این ساختمان فرهنگی محلی به منظور برگزاری رویداد های مهم سال در حوزه نمایش ایران به شمار می آید.

در طی سال های گذشته، بخش های مختلف تئاتر شهر گسترش پیدا کرده اند و امکان استفاده عموم مردم از این امکانات، فراهم گشته است. در کنار کاربرد فرهنگی و هنری تئاتر شهر، معماری و شکل ساختمان آن نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد.

برای این که بیش از پیش با این بنای تاریخی و فرهنگی در شهر تهران آشنا شوید، با من بیا در ادامه به معرفی آن پرداخته است و بخش های مختلف تئاتر شهر را شرح داده است. با ما همراه باشید.

بنایی فرهنگی با شهرت تئاتر شهر در تهران

تئاتر شهر تهران، از دیدنی های جذاب پایتخت به حساب می آید و به عنوان بنایی فرهنگی در این شهر، به شهرت رسیده است. در طول سال، تئاتر شهر از گروه های مختلف نمایشی میزبانی می کند و امکان استفاده از آن برای عموم مردم فراهم شده است.

تئاتر شهر تهران در تاریخ 8 بهمن ماه سال 1351 افتتاح گردید و نمایش باغ آلبالو نوشته آنتوان چخوف به کارگردانی آربی اوانسیان، اجرای افتتاحیه تئاتر شهر پایتخت بود.

ساختمان تئاتر شهر از امکانات مطلوب و استاندارد به منظور اجرای نمایش های امروزی برخوردار شده است و بخش های مختلف واحد های نور پردازی، صدا، تاسیسات، چهره پردازی، حمل و نقل دکور، آکسسوار و طراحی صحنه در مجموعه تئاتر شهر تهران فعالیت می کنند.

در دیگر طبقات این ساختمان نیز امکانات تفریحی و خدماتی هم چون کافه تریا و بخش های اداری و مدیریتی و همین طور کتابخانه تخصصی قرار دارند.

به موجب کاربری اختصاصی مجموعه تئاتر شهر تهران در جهت اجرای نمایش، مهم ترین ساختمان فرهنگی در حوزه نمایش در تهران به حساب می آید. معماری این اثر و اهمیت تاریخی بنای ساختمان تئاتر شهر تهران نیز باعث حائز اهمیت تر شدن این مجموعه فرهنگی – هنری شده است.

سرگذشت تئاتر شهر تهران در تاریخ

پیش از این که ساخت مجموعه تئاتر شهر صورت بگیرد، در مکان فعلی، ساختمان «مهمان خانه بلدیه» یا کافه شهرداری واقع شده بود که به عنوان محلی به منظور تفریح و گذراندن اوقات فراغت شهروندان تهرانی مورد استفاده قرار می گرفت. این میهمان خانه در سال 1309 هجری شمسی ساخته شده بود.

در محوطه فضای باز اطراف کافه شهرداری، برنامه های نمایشی اجرا می شد و گروه های مختلف نظیر سیرک باران، به اجرای برنامه می پرداختند. کافه شهرداری پاتوق ایده آلی برای نویسندگان، شاعران و هنرمندانی برجسته هم چون فروغ فرخزاد و جلال آل احمد نیز به شمار می آمد.

در دهه 1340 هجری شمسی، به دلیل گسترش پیدا کردن گروه های نمایشی، هنر نمایش در حال شکوفایی بود. از برجسته ترین هنرمندان تئاتر آن زمان می توانیم به نام های اکبر رادی، آربی اوانسیان، غلام حسین ساعدی، بهرام بیضایی، بهمن مفید، پرویز صیاد، عزت الله انتظامی و علی نصیریان اشاره کنیم.

با بیش تر شدن تعداد نمایش ها، کمبود سالن های نمایش به شدت احساس می شد. از این رو تصمیماتی برای لزوم ایجاد سالن تئاتری مجهز با کاربری اختصاصی به منظور اجرای نمایش اتخاذ گشت.

در نهایت، در سال 1346 هجری شمسی، با فراهم نمودن امکانات مورد نیاز، کار طراحی و ساخت ساختمان تئاتر شهر آغاز شد. ساخت این بنا بر عهده مهندسان برجسته ایرانی گذاشته شد که از شاگردان معمار معروف ایرانی، «هوشنگ سیحون» بودند.

پس از گذشت 5 سال، سالن اصلی تئاتر شهر مورد بهره برداری قرار گرفت. سالن چهارسو و تالار شماره دو نیز بعد از مدتی کوتاه به مرحله بهره برداری رسیدند. سالن ها، بخش ها و محوطه اطراف ساختمان تئاتر شهر با گذشت زمان به این مجموعه اضافه شدند.

امروزه تئاتر شهر به عنوان یکی از مهم ترین مراکز تئاتری شهر تهران و هم چنین کل ایران شناخته می شود و ساختمان زیبای آن، در میان پارک دانشجو تهران توجهات زیادی را به خود جلب می کند.

فعالیت مجموعه تئاتر شهر تهران در سال های ابتدایی که مورد بهره برداری قرار گرفت، زیر نظر «سازمان جشن هنر شیراز» و با نظارت مستقیم فرح پهلوی بود. اما واگذاری آن به «سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران» صورت پذیرفت.

پس از انقلاب سال 1357 نظارت و مدیریت این مجموعه به وزارت فرهنگ و آموزش عالی رسید که با گذشت مدت زمانی کوتاه، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل داده شد. هنرمندان برجسته ای در طی سال های گذشته مدیریت و سرپرستی بخش های مختلف مجموعه هنری – فرهنگی تئاتر شهر را بر عهده داشته اند.

چطور به تئاتر شهر تهران برویم؟

ساختمان تئاتر شهر در منطقه 11 شهر تهران و در مرکز شهر واقع شده است. چهار راه ولیعصر تقاطع بین خیابان های انقلاب و ولیعصر، ضلع جنوب شرقی چهار راه ولیعصر محل قرار گیری مجموعه تئاتر شهر می باشد. شما پس از رسیدن به پارک دانشجو، می توانید ساختمانی با معماری منحصر به فرد در میان این پارک که تئاتر شهر نام دارد را مشاهده کنید.

 این بنای فرهنگی و زیبا از چهار طبقه تشکیل شده است که با برخوردار شدن از معماری زیبا، در منتهی الیه شمال غربی پارک دانشجو به چشم می خورد. از این رو از خیابان های اطراف به خوبی در معرض دید قرار دارد.

مسیر های دسترسی به تئاتر شهر تهران

در جهت دسترسی به ساختمان تئاتر شهر، می توانید از راه های متفاوتی استفاده کنید. چهار راه ولیعصر در مرکز شهر تهران قرار دارد و مراکز مختلف دانشگاهی، اداری، تجاری و فرهنگی متعدد در پیرامون آن فعالیت دارند. از این رو وسایل نقلیه عمومی مختلفی در این چهار راه تردد می کنند و ایستگاه های گوناگونی در آن تعبیه شده است.

 از سوی دیگر، این بخش از شهر تهران در محدوده طرح ترافیک قرار گرفته است و در طول ایام هفته بار ترافیکی سنگینی را متحمل می شود. با در نظر گرفتن نکات مطرح شده، تردد با وسیله نقلیه شخصی به چهار راه ولیعصر و هم چنین بازدید از تئاتر شهر تهران، گزینه چندان مناسبی به شمار نمی آید.

دسترسی با مترو

ایستگاه مترو تئاتر شهر در محوطه رو به روی ساختمان تئاتر شهر ایجاد شده است. این ایستگاه در خطوط سه و چهار مترو به صورت تقاطعی می باشد و شامل محله های متعددی از شمال، غرب، شرق و جنوب می گردد. پس در زمان سفر به شهر تهران، در هر نقطه که اقامت داشته باشید و یا هر کجای پایتخت که محل سکونت شما باشد، می توانید با استفاده از مترو، خود را به ایستگاه مترو تئاتر شهر برسانید و با خارج شدن از خروجی پارک دانشجو یا تئاتر شهر به محوطه تئاتر شهر ورود پیدا کنید.

دسترسی با اتوبوس های بی آر تی

اتوبوس های بی آر تی خط چهار راه تهرانپارس تا میدان آزادی و بالعکس و هم چنین خط میدان راه آهن تا تجریش و برعکس، در چهار راه ولیعصر ایستگاهی را به خود اختصاص داده اند. از سمت غرب، شرق، شمال و جنوب شهر تهران می توانید با این خطوط بی آر تی برای بازدید از تئاتر شهر عازم شوید. این خطوط اتوبوس به دلیل گذشتن از مسیر خطوط ویژه، ترافیکی ندارند و یکی از بهترین انتخاب ها برای رسیدن به تئاتر شهر محسوب می شوند. تاکسی های خطی نیز در نقاط مختلف شهر تهران، مقصد چهار راه ولیعصر را در پیش دارند که در صورت تمایل امکان استفاده از آن ها را در اختیار دارید.

دسترسی با خودرو شخصی

در صورتی که در روز های پایانی هفته تصمیم دارید تا به بازدید از تئاتر شهر بروید، می توانید از وسیله نقلیه شخصی خود نیز استفاده کنید. به منظور انجام این کار، راه های ارتباطی متعددی، با توجه به محل اقامت شما در پایتخت و یا محله ای که در آن سکونت دارید، وجود دارد.

اما به طور کلی، باید خود را به خیابان انقلاب و یا ولیعصر برسانید و به سمت چهار راه ولیعصر مسیر خود را ادامه دهید. به یاد داشته باشید که پارک کردن خودرو در سراسر دو سوی خیابان های انقلاب و ولیعصر امکان پذیر نبوده و جای جای آن تابلو پارک مطلقا ممنوع نصب شده است.

خیابان مظفر رو به روی تئاتر شهر و در سمت شمالی خیابان انقلاب، خیابانی سنگ فرش شده با تعدادی انگشت شمار جای پارک برای خودرو می باشد. در صورتی که در ساعت های پایانی روز برای بازدید از تئاتر شهر عازم شده اید، این امکان وجود دارد که ظرفیت پارک خودرو در این خیابان به اتمام رسیده باشد!

معماری ترکیبی، انتخابی برای ساختمان تئاتر شهر تهران

طراحی معماری ساختمان تئاتر شهر تهران، توسط بیژن انصاری و با نظارت مهندس سردار افخمی صورت گرفته است. در معماری این بنا، تلفیقی از معماری سنتی ایران و معماری مدرن جهانی دیده می شود. حائز اهمیت ترین مشخصه ظاهری ساختمان تئاتر شهر، شکل مدور و دایره ای آن می باشد. این سبک در واقع ترکیبی از معماری روم و یونان محسوب می شود و در زمان حکومت قاجاریان در ایران رواج پیدا کرد.

گرداگرد ساختمان تئاتر شهر تهران را ستون هایی با اقتباس از ستون های تخت جمشید احاطه کرده اند. این ستون ها با داشتن تزیینات خاص و منحصر به فرد، حالت اتصال به بالن را در نظر بیننده تداعی می کنند.

ستون ها در بالای ساختمان با معماری هندسی زاویه دار به یکدیگر اتصال پیدا می کنند و فاصله های میان هر کدام تزییناتی از کاشی کاری های مربع و مثلث را شامل می شود. عناصر تشکیل دهنده تزیین ساختمان تئاتر شهر، کاشی و آجر می باشند که از مشخصه های معماری اصیل و تاریخی ایران به شمار می آیند. در ساخت برج مدور بالای ساختمان نیز از معماری دوره ایلخانی و بنای برج طغرل الهام گرفته شده است.

نمای بیرونی ساختمان تئاتر شهر با داشتن گنبدی دایره ای شکل، در محیط سنگ فرش پارک دانشجو، تصویری از تابلو «تکیه دولت» اثر نقاش برجسته «کمال الملک» را برای رهگذران تداعی می کند.

در تمام فضای داخلی مجموعه تئاتر شهر تهران، قرینه سازی به طور مشخصی در بنا به چشم می خورد. شکل دایره ای بنا طراحی این سبک معماری را امکان پذیر کرده است. در طراحی داخلی ساختمان، از اشکال هندسی مختلفی استفاده شده است و پیچ و خم های داخلی بیننده را به خود جذب می کنند.

تزیینات بیرونی بنا نیز شبیه به معماری دوره ایلخانی انجام گرفته است. به کار گیری کاشی های فیروزه ای و آجر های رنگی در تزیین نمای ساختمان تئاتر شهر، هنر اصیل ایرانی را به رخ می کشد!

مساحت زیر بنای اختصاصی یافته به ساختمان تئاتر شهر تهران، حدود 5600 متر مربع می باشد و مساحت در نظر گرفته شده برای ساخت بنا، 3 هزار متر مربع برآورد شده است. این بنا نیز 15 متر ارتفاع دارد!

سالن اصلی تئاتر شهر در دو طبقه تعبیه شده است و ظرفیت جای دادن 579 نفر را در خود دارد. این سالن از ساختمان تئاتر شهر نیز از تجهیزاتی هم چون صفحه گردان الکتریکی، آسانسور دکور، سیستم آویز و بالا برنده دکور، دهانه متحرک صحنه، سیستم پیشرفته نور پردازی و صدا گذاری و پرده طولی برخوردار شده است.

تالار چهار سو که در طبقه زیرین ساختمان تئاتر شهر تهران تعبیه شده است، مجهز به سن مدور می باشد. ظرفیت در نظر گرفته برای این سالن نیز حدود 120 نفر محاسبه شده است که با ایجاد تغییر در چیدمان صندلی و هم چنین دکور، با در نظر گرفتن نمایش، می توان تا 350 نفر را در این سالن جای داد.

تالار قشقایی با داشتن شکلی سه گوش، حدود 250 نفر ظرفیت دارد. چرا که در گذشته این سالن به منظور اجرای نمایش های سنتی طراحی شده بود.

اجرای نمایش در سالن های تئاتر شهر

در حال حاضر چندین سالن مختلف به منظور اجرای نمایش در مجموعه تئاتر شهر تهران فعالیت دارند. سالن های تئاتر شهر از امکانات و فضا های متفاوتی برخوردار شده اند و هر کدام در جهت اجرای نمایش های مخصوص به خود طراحی و ساخته شده اند.

تالار اصلی نمایش، تالار سایه، تالار قشقایی، تالار چهارسو و کارگاه نمایش، سالن های تئاتر شهر می باشند. ضمن این که فضای باز جلوی ساختمان تئاتر شهر تهران نیز در جهت اجرای تئاتر محیطی، گزینه ایده آلی به نظر می رسد.

در گذشته دو سالن دیگر به نام های تالار کوچک و تالار شماره دو نیز برای اجرای نمایش مورد استفاده قرار می گرفتند که چند سالی است به دلیل تعمیر و باز سازی، فعالیتی ندارند و برنامه ای برای بازگشایی آن ها نیز وجود ندارد. با این حال، تالار شماره دو به تالار مشاهیر تبدیل شده است!

تالار مشاهیر تئاتر شهر تهران، به منظور برگزاری همایش ها و سمینار های تئاتر، برگزاری جلسات نقد و بررسی نمایش ها، نشست های خبری و بزرگداشت مشاهیر فرهنگی تئاتر ایران مورد استفاده قرار می گیرد. ضمن این که جلسات رسمی جشنواره بین المللی مانند جشنواره فجر نیز در همین تالار برگزار می گردد.

به غیر از سالن اصلی تالار نمایش، سایر سالن ها در طبقه زیرین ساختمان تئاتر شهر ایجاد شده اند و ورودی آن ها از داخل ساختمان اصلی و اطراف آن در محوطه بیرونی می باشد. سالن چهارسو، یک سالن با قابلیت تغییر ظرفیت می باشد که با توجه به دکور نمایش، امکان کم و زیاد کردن و جا به جایی صندلی های تماشاگران در آن وجود دارد.

نایش خیابانی یا اجرا های محوطه باز، بخش قابل توجهی از نمایش های تئاتر دانشجویی را شامل می شوند. محوطه باز رو به روی ساختمان تئاتر شهر که در پارک دانشجو قرار دارد، از معروف ترین و مناسب ترین فضا ها در جهت اجرای نمایش محیطی به حساب می آید. در طول زمان، نمایش خیابانی به شاخه ای مجزا و قابل اعتنا در حوزه تئاتر تبدیل گشته است.

در سالن اصلی و سالن چهارسو، کافه تریا هایی فعالیت دارند که امکان استراحت تماشاگران و هنرمندان را فراهم نموده اند. گاهی در این کافه های جلسه نقد و بررسی سآثار نمایشی و نمایشنامه خوانی نیز انجام می پذیرد.

کتابخانه ای در طبقه چهارم تئاتر شهر تهران

کتابخانه ای تخصصی در طبقه چهارم ساختمان تئاتر شهر ایجاد شده است که در آن کتاب ها و اسناد نمایشی کشور نگهداری می شوند. این کتابخانه یک منبع تحقیقی بسیار مناسب برای دانشجویان تئاتر و هنر های نمایشی به شمار می آید.

کتابخانه تئاتر شهر تهران، با داشتن حدود 25 هزار جلد کتاب، پذیرای بیش از هزار عضو فعال می باشد. تاسیس این کتابخانه در سال 1366 هجری شمسی صورت گرفته است. اما در زمان مدیریت دکتر علی رفیعی و به همت منصور خلج، مدرس و محقق تئاتر، سامان دهی آن انجام شد.

در این کتابخانه بروشور های مرتبط با تمایش های اجرا شده دیده می شوند. هم چنین فهرست کاملی از کلیه نمایش های اجرا شده تئاتر شهر در طی سال های گذشته در اختیار اعضا و بازدید کنندگان قرار گرفته است.

متاسفانه تا به امروز، از این کتابخانه در حد ظرفیت های آن، بهره برداری نشده است و در نگهداری مجموعه با ارزش آن، اهمال و کوتاهی صورت گرفته است. این در حالی است که رسیدگی به کتابخانه تئاتر شهر تهران و حفظ آثار و منابعی که در آن وجود دارند، می تواند قدم موثر به منظور بهبود پیدا کردن وضعیت تئاتر در کشور باشد!

ساختمان تئاتر شهر تهران، از دیدنی های جذاب پایتخت به شمار می آید که به دلیل برخورداری از موقعیت مکانی در مرکز شهر، غیر ممکن است که تا به حال ساختمان آن در میان پارک دانشجو، حتی گذرا، به چشم نخورده باشد. حتی با وجود بخش ها و سالن های مختلف در این ساختمان، این احتمال وجود دارد که کم تر کسی برای تماشای تئاتر و نمایش به آن مراجعه نکرده باشد.

با این حال، اگر شما جزو افرادی هستید که خاطره یا اطلاعاتی را در رابطه با تئاتر شهر تهران در ذهن خود به یادگار دارید، می توانید در انتهای این مطلب، آن را با دیگر کاربران با من بیا به اشتراک بگذارید.

پرسش های متداول

تئاتر شهر کجا است؟

ساختمان تئاتر شهر در چهار راه ولیعصر در منطقه ۱۱ و مرکز شهر تهران قرار دارد. چهار راه ولیعصر تقاطع بین خیابان‌ های انقلاب و ولیعصر است. در ضلع جنوب شرقی چهار راه ولیعصر در میان پارک دانشجو ساختمان تئاتر شهر به چشم می ‌خورد. این بنای چهار طبقه با معماری زیبا در منتهی الیه شمال غربی پارک دانشجو قرار گرفته است و به همین دلیل از خیابان‌ های اطرافش به ‌خوبی دیده می‌ شود.

چطور به تئاتر شهر تهران برویم؟

برای دسترسی به ساختمان تئاتر شهر راه‌ های متفاوتی وجود دارند. چهار راه ولیعصر در مرکز شهر تهران قرار دارد و مراکز مختلف دانشگاهی، اداری، تجاری و فرهنگی در اطراف آن قرار گرفته ‌اند. به همین خاطر وسایل نقلیه عمومی مختلف نیز در این چهار راه تردد می‌ کنند و ایستگاه دارند.

تئاتر شهر تهران دارای چند سالن می باشد؟

سالن‌ های تئاتر شهر شامل تالار اصلی نمایش، تالار سایه، تالار قشقایی، تالار چهارسو و کارگاه نمایش می ‌شوند. فضای باز رو به ‌روی ساختمان تئاتر شهر نیز برای اجرای نمایش محیطی مناسب می باشد.

آیا تئاتر شهر کتابخانه دارد؟

در طبقه چهارم ساختمان تئاتر شهر تهران، کتابخانه ‌ای تخصصی واقع شده است که در آن از کتاب ‌ها و اسناد نمایشی کشور نگهداری می ‌شود. این کتابخانه منبع تحقیقی بسیار مناسبی برای دانشجویان تئاتر و هنر های نمایشی به شمار می رود.